Pierwszy polski komputer seryjny PSPD-90

Mikrokomputer PSPD-90 (Programowana Stacja Przygotowania Danych) zaprojektowano i produkowano w Krakowskiej Fabryce Aparatury Pomiarowej „MERA-KFAP” [Nowak i Rudawski 1983, s. 26]. PSPD-90 to pierwszy polski mikrokomputer produkowany seryjnie.

PSPD-90 zaprojektowano w 1978 roku. Przez kilka następnych lat wyprodukowano około trzech tysięcy egzemplarzy. Trafiły one do centrów gromadzenia i przetwarzania danych. Forma PSPD-90 pokazuje kierunek rozwoju komputerów na przełomie lat 70. i 80. XX w. Starano się wówczas projektować urządzenia mniejsze od dotychczasowych, wielkogabarytowych komputerów mainframe. Pojawienie się układów scalonych, a następnie mikroprocesorów umożliwiło miniaturyzację sprzętu. Komputery w rozmiarze i kształcie biurka, takie jak PSPD-90, stanowią formę pośrednią pomiędzy mainframe, a niewielkimi komputerami domowymi, które upowszechniły się w połowie lat 80.

Z wyjątkiem mikroprocesora i obwodów pamięci, wersja podstawowa PSPD-90 została w całości zrealizowana w oparciu o układy TTL (Transistor-Transistor Logic) małej i średniej skali integracji. Dzięki temu stacja ta mogła wejść bardzo wcześnie do produkcji, jako jedno z pierwszych urządzeń mikroprocesorowych produkowanych seryjnie w kraju. Urządzeniami peryferyjnymi PSPD-90 były jednostki dyskowe, monitor, klawiatura i drukarka. W kategoriach informatyki moc PSPD-90 przedstawia się jako ośmiobitowy mikrokomputer zbudowany wokół mikroprocesora 8080A, 12 kbajtów pamięci operacyjnej i 8 Mbitów pamięci dyskowej [Rożen 1982].

Na zdjęciu mikrokomputer PSPD 90 (1982 r.). Krakowska Fabryka Aparatów Pomiarowych „MERA-KFAP”, Kraków, Polska. Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie.

Mikrokomputery PSPD-90 pracowały nie tylko jako jednostki autonomiczne. Były również podłączane do systemu ODRA-1305 jako urządzenia wejścia-wyjścia, symulowane jako czytnik i perforator taśmy papierowej. Ponadto na PSPD-90 opracowano wiele narzędzi programistycznych usprawniających eksploatację i tworzenie programów użytkowych, m.in.:

MANIPULANT – program umożliwiający kopiowanie i edycję dowolnych fragmentów pamięci i zapisów na dyskietkach,
GENERATOR – program generujący z programu binarnego samodzielną dyskietkę systemową,
program sterujący na dyskietkach,
bibliotekę programów realizujących funkcje pomocnicze, np. konwersję różnych postaci danych czy operacje na dyskietkach [Nowak i Rudawski 1983].

Według relacji J. Dyczkowskiego [1983] w 1982 roku perspektywy produkcji sprzętu informatyki były w Polsce „znacznie bardziej optymistyczne” niż jeszcze 2-3 lata wcześniej, chociaż nie zaspokajały zarówno potrzeb, jak i oczekiwań użytkowników. Na powstałą sytuację miały wpływ przede wszystkim czynniki leżące poza przemysłem komputerowym. Według raportów gospodarczych w 1982 roku sprzedano 90 sztuk komputera PSPD-90 na rynku krajowym (wartość sprzedaży w mln zł – 50.4, brak eksportu) [Dyczkowski 1983]. Rozwój produkcji krajowej skutecznie ograniczały m.in.:

niewielkie fundusze na inwestycje,
opóźnienia w realizacji prac badawczo-rozwojowych i konstrukcyjnych powstałe między innymi na skutek napiętej sytuacji w kraju (politycznej i społeczno-gospodarczej),
drastyczne ograniczenie możliwości zakupu elementów w krajach spoza Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej RWPG (blok państw podporządkowanych ZSRR).

Pomimo trudności, Krakowska Fabryka Aparatury Pomiarowej MERA-KFAP planowała w latach 80. XX w. dalszy rozwój m.in. pamięci na dyskach elastycznych w kierunku zwiększenia pojemności (podwójna gęstość, dwustronny zapis) oraz dalszy rozwój stacji przygotowania danych PSPD-90 [Dyczkowski 1983].

Źródła

Dyczkowski, J. (1983). Stan obecny i perspektywy produkcji sprzetu komputerowego w kraju. Biuletyn Techniczno-Informacyjny MERA, 3(249), 3-7.
Nowak, Z., Rudawski, J. (1983). Oprogramowanie narzędziowe. Informatyka, 11, 26-28.
Rożen, J. (1982). Dotychczasowe opracowania z zastosowaniem techniki mikroprocesorowej w MERA-KFAP. Stacja PSPD-90. MERA: biuletyn przemysłu komputerowych systemów automatyzacji i pomiarów, 4-5(239), 6-14.