Mapowanie słów kluczowych dziedzictwa kulinarnego „Babci Józi”
Na tożsamości kulturową składa się wiele elementów. Dziedzictwo kulturowe przejawia się m.in. w surowcach i produktach pochodzenia roślinnego, które bazują na „starych odmianach roślin” oraz w regionalnych recepturach dań i potraw stanowiących dziedzictwo regionu.
Dziedzictwo przyrodnicze i kulinarne to także ludzie, ich zachowania, sposoby i miejsca wytwarzania produktów i przyrządzania potraw, a także specyficzny, tradycyjny sprzęt używany do tego. W świetle przemian społeczno-gospodarczych i kulturowych wiele z tego ulega zniszczeniu i zapomnieniu. Dlatego, konieczne staje się zachowanie i promocja tych wartości – enklaw krajobrazowych i kulturowych, zwyczajów, niepowtarzalnych ras zwierząt i odmian roślin oraz żywności produkowanej tradycyjnymi metodami, ale także kultury bycia i prowadzenia gospodarstwa domowego – dla przyszłych pokoleń oraz dla pokoleń współczesnych, jako odskoczni od zgiełku cywilizacji [Knapik i Król 2023].
Dziedzictwo kulinarne Babci Józi
Nierzadko, unikatowe receptury czy opisy lokalnych zwyczajów były spisywane odręcznie przez mieszkańców, liderów lokalnych społeczności czy też producentów żywności. Artefakty tego typu dostarczają informacji na temat dziedzictwa kulturowego poprzednich pokoleń i są w szczególności narażone na zniszczenie. Wszystko to sprawia, że powinny być utrwalone w formie cyfrowej i udostępnione szerszemu gronu odbiorców. Działanie ta dają im szansę zaistnieć w świadomości kolejnych pokoleń, jako jeden z elementów tożsamości kulturowej.
Ucyfrowienie zeszytów spisanych przed II wojną światową przez Józefę Kmieć z domu Kapusta pozwoli uchronić zawarte tam informacje przed zapomnieniem, co przyczyni się do zachowania zanikających elementów dziedzictwa kulturowego przedwojennej Polski.
Celem pracy jest digitalizacja i mapowanie słów kluczowych znajdujących się w zeszytach spisanych przed II wojną światową przez Józefę Kmieć z domu Kapusta (dla bliskich „Babcia Józia”). Zeszyty zostały spisane w trakcie kursów dla młodych kobiet, które odbywały się w latach 40. ubiegłego wieku. Kursy prowadziły siostry zakonne w Szynwałdzie koło Tarnowa, a ich celem było przygotowanie kobiet do prowadzenia gospodarstwa domowego. Ucyfrowienie tych artefaktów dziedzictwa kulinarnego pozwoli uchronić je przed zapomnieniem, co przyczyni się do zachowania zanikających elementów dziedzictwa kulturowego przedwojennej Polski.
Cele szczegółowe:
- uratowanie przed zniszczeniem i zapomnieniem zeszytów „Babci Józi”, czyli Józefy Kmieć z domu Kapusta, które zawierają unikatowe opisy tego, czego uczone były młode kobiety przed II wojną światową na kursach dla gospodyń wiejskich w Polsce;
- identyfikacja wyzwań związanych z utworzeniem i zarządzaniem cyfrowymi, „małymi zasobami archiwalnymi” w postaci zdigitalizowanych artefaktów analogowych;
- utworzenie cyfrowej wersji zeszytów oraz interaktywnej aplikacji i udostępnienie ich w Internecie.
Projekt jest w realizacji. Przewiduje się, że na podstawie wyników ekstrakcji słów kluczowych ze zdigitalizowanego tekstu, w procesie mapowania słów kluczowych, ujawniona zostanie tzw. chmura tagów, która będzie podstawą do wnioskowania.
Źródła
Knapik, W., Król, K. (2023). Inclusion of Vanishing Cultural Heritage in a Sustainable Rural Development Strategy – Prospects, Opportunities, Recommendations. Sustainability, 15(4), 3656. https://doi.org/10.3390/su15043656