Komputery w walizkach

Słowa kluczowe: easy to carry, briefcase-sized computer, portable computer system, compact system, łatwy do przenoszenia, komputer wielkości teczki, przenośny system komputerowy

Kompilacja fotografii zamieszczona poniżej (ryc. 1) przedstawia ludzi biznesu z lat 80. ubiegłego wieku. Nie trudno zauważyć, że ich głównym atrybutem są „walizki”, które z dumą, i tak jakby „bez najmniejszego wysiłku”, trzymają przy boku. Tymczasem w walizkach tych próżno szukać dokumentów i przyborów biurowych. Walizki te są w rzeczywistości obudową komputerów przenośnych.

Taka filozofia przyświecała producentom komputerów 40 lat temu – kompletny zestaw z wyświetlaczem zamknięty w obudowie i możliwy do przeniesienia z biura do domu i odwrotnie, a także pod ręką w podróży służbowej.

Rycina 1. Komputery w walizkach (lata 80. XX wieku). Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Internet Archive.

W latach 80. XX wieku popularne było „zamykanie komputerów w walizkach”. Liczne konstrukcje przedstawiane były jako komputery przenośne. Wybrane z nich miały wbudowany uchwyt do przenoszenia, który stanowił integralny element obudowy, np. 8-bitowy Findex z 1979 roku, który ważył 31 funtów, tj. około 14 kilogramów [Findex 1980]. Findex był pomyślany jako w pełni niezależny i przenośny komputer, który można było zabrać ze sobą do samolotu lub samochodu – „Gdziekolwiek jesteś, FlNDEX idzie z tobą” (ryc. 2). Zasilanie bateryjne (opcjonalne) i wbudowana drukarka zapewniały niezależność od ciężkich urządzeń peryferyjnych [Findex 1980].

Rycina 2. Komputer przenośny Findex. Źródło: FINDEX microcomputer with bubble memory 1980 [Findex 1980] (Internet Archive)

Komputery w latach 80. nie były tanie. Przenoszenie ich bez obudowy na dalsze odległości było nieroztropne. Dlatego też w gamie osprzętu dodatkowego szybko pojawiły się dedykowane „walizki” i pokrowce przeznaczone do przenoszenia/przewożenia komputerów.
W przypadku pierwszych komputerów przenośnych walizki do ich przenoszenia w niczym nie przypominały dzisiejszych „aktówek”. Były to raczej kufry do przewożenia sprzętu, bowiem trudno było dźwigać przez miasto kilkanaście lub kilkadziesiąt kilogramów sprzętu zamkniętego w skrzyni(!) o pokaźnych gabarytach (ryc. 3).

Rycina 3. Carrying cases from Radio Shack. Microcomputer Newsletter – Edition No. 2 (1978-11). Źródło: Internet Archive (https://bit.ly/Radio-Shack-case)

Radio Shack tak opisywał zestaw walizek dla komputerów TRS-80 – w jednej walizce znajduje się monitor, w drugiej klawiatura, zasilacz, magnetofon, kable i kasety. Czarny winyl – black leathered vinyl, black molded vinyl. Tylko do przenoszenia ręcznego – nie jest przeznaczony do celów transportowych [Radio Shack 1980].

Nie ma to jak pokrowiec

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów Radio Shack prowadził także sprzedaż pokrowców zabezpieczających sprzęt przed kurzem lub zalaniem (System Dust Covers). Kosztowały one w 1980 roku 7.95 USD.
Oczywiście na rynku dostępnych było wiele pokrowców i toreb, które miały chronić komputer zarówno rozłożony na biurku (A Classic Form Fitting Kaypro Cover), jak i złożony w podróży (np. Kaypro Cordura Travel Case). Według producenta futerał Kaypro był wykonany z tkaniny niepozostawiającej włókien, zmywalnej, oddychającej i odpornej na blaknięcie (ryc. 4). Dostępny była w kolorze granatowym lub błękitnym i miał eleganckie, kontrastujące srebrno-szare wykończenia (16.95 USD).

Rycina 4. Klasyczny, dopasowany do kształtu pokrowiec Kaypro. Źródło: PROFILES, Vol. 2 No. 4 (1984-11) (Kaypro Corp) (US), p. 59. Internet Archive, https://bit.ly/Kaypro-cover

Nie wszystkie komputery przenośne miały być z założenia przenoszone w dedykowanej, osobnej walizce. Obudowa wielu komputerów przenośnych była pomyślana, jako walizka z założenia. Przykładem może być Osborne 1, który wraz z niewielkim wyświetlaczem mieścił się w obudowie z tworzywa sztucznego (ryc. 5). Ta otwierała się i zamykała jak walizka, i oczywiście miała uchwyt do przenoszenia jak walizka. Komputer ważył 24.5 funtów, tj. około 11 kilogramów.

Rycina 5. Po prawej stronie komputer Osborne 1 „zamknięty w walizce”. Źródło: Personal Computing, December 1981 No. 12, s. 42 (zasoby Internet Archive)

Kolejne komputery z serii Osborne też były „zamknięte w walizce”, jak choćby Osborne Vixen (ryc. 6, ryc. 7).

Rycina 6. Przenośny komputer w walizce – Osborne Vixen. Źródło: Internet Archive, Vixen Brochure (https://bit.ly/osborn-vixen)

Rycina 7. Osborne Vixen. Źródło: Internet Archive, Vixen Brochure (https://bit.ly/osborn-vixen)

Idealny komputer dla mobilnego społeczeństwa

Podobną konstrukcję miały komputery z serii Radio Shack TRS-80. Komputer TRS-80 Model 4P (1983 rok) był reklamowany jako „idealny komputer dla naszego mobilnego społeczeństwa”, który można zabrać ze sobą dosłownie wszędzie (ryc. 8).

Rycina 8. Rodzina komputerów Radio Shack TRS-80 (Model 4P na środku w dolnej linii komputerów) (1983 rok). Źródło: Internet Archive. Radio Shack Catalog RSC-10 Computer Catalog (https://bit.ly/Model4P)

Model 4P był łatwy do przenoszenia i był na tyle mały, że można go było schować w bagażniku w samolocie, pociągu lub w autobusie (ryc. 9).

Rycina 9. Weź ze sobą Model 4P – to tylko 26 funtów! Reklama komputera TRS-80 Model 4P (1983 rok). Źródło: Internet Archive. Radio Shack Catalog RSC-10 Computer Catalog (https://bit.ly/Model4P)

Innym przykładem komputerowej poczwarki, tj. komputera wraz z wyświetlaczem, który „przeistaczał się” z walizki w komputer lub odwrotnie jest Otrona Attache (1982 rok, Zilog Z-80A @ 4 MHz, 5.5-inch amber CRT). Komputer Otrona Attache był określany początkiem lat 80. XX wieku jako „BMW wśród komputerów przenośnych” (ryc. 10). Attache pojawił się na rynku nieco później niż komputery Osborne i Kaypro II i był zdecydowanie najmniejszym i najbardziej przenośnym z nich wszystkich – ważył 18 funtów (8 kg). Był jednak nieco droższy [Otrona Attache 1982].

Rycina 10. Otrona Attache. Źródło: oryginalna ulotka poświęcona Otrona Attache z 1981 roku.

Podobną konstrukcję miały komputery Telcon Zorba (22 lbs., około 10 kilogramów) oraz Kaypro II (około 26 lbs., tj. około 12 kilogramów). Komputer Zorba był zamknięty w wytrzymałej, brązowej walizce z tworzywa sztucznego ze skórzanym uchwytem do przenoszenia. Z kolei komputer Kaypro wyróżniał się obudową, która była wykonana z metalu. Zdaniem Rimmera [1984] z czasopisma Computing Now! „przekształcenie” Zorby z walizki w komputer zajmowało mniej niż minutę, nawet jeśli „jeszcze się nie obudziłeś” – „odczepiasz przód pudełka… następnie klawiaturę… kładziesz komputer na stole lub innej poziomej powierzchni, podłączasz kabel łączący klawiaturę z resztą komputera oraz kabel zasilający i uruchamiasz system” [Rimmer 1984].

Beżowy jak Compaq

Komputer Compaq Portable ważył 28 funtów (około 12,5 kilograma) i był raczej komputerem do przenoszenia lub przewożenia, niż prawdziwym komputerem przenośnym, podobnie zresztą, jak większość komputerów typu „carry-on baggage” we wczesnych latach 80. XX wieku (ryc. 11). Compaq Portable posiadał porty szeregowy i równoległy, a także wbudowany 9-calowy wyświetlacz CRT z zielonym luminoforem.

Rycina 11. Compaq Portable. Autor: Rama & Musée Bolo. Źródło: commons.wikimedia.org

Compaq Portable po złożeniu przyjmował postać swoistej walizki, która przypominała przenośną maszynę do szycia. Podobnie wyglądały Osborne, Zorba czy Kaypro – zostały one tak zaprojektowane, aby można je było wnieść do samolotu jako bagaż podręczny – w latach 80. ubiegłego wieku była to innowacja (ryc. 12). Mogłoby się wydawać, że walizka o wadze kilkunastu kilogramów to nie tak wiele, jednak z każdą minutą sprawiała ona wrażenie coraz cięższej… Konstrukcję walizki miały wszystkie trzy modele Compaq Portable.

Rycina 12. COMPAQ Portable mieścił się pod standardowym fotelem lotniczym podczas podróży służbowych, jednak wcale nie był ani mały, ani lekki. Źródło: Byte [1983a]

Komputer dla płci pięknej

Podczas gdy opisane wcześniej komputery przedstawiane były jako walizki, komputer Zenith Z-171 PC (1985 rok, 14.4 lbs., tj. około 6.5 kilograma) był prezentowany jako komputer „na ramię” (ryc. 13). Być może wynika to z faktu, że Zenith był nieco lżejszy od pozostałych konstrukcji tego typu, co wynikało z zastosowania wyświetlacza LCD (ryc. 14).

Rycina 13. Z-170 PC Portable Computer, Owner’s Manual [Zenith 1985]

Rycina 14. Zenith Z-171 PC – fragment katalogu [Computer catalog 1985]

Nie bez kozery Zenith Z-171 przedstawiano jako „briefcase-sized computer”, zawieszony na kobiecym ramieniu. Rycina ta była bardzo wymowna i nawet kiedy odbiorca tego nie zauważył to podprogowy komunikat był jasny – Zenith jest lekki i łatwy w transporcie nawet dla „płci pięknej”. Rzeczywiście 6.5 kilograma to było w 1985 roku bardzo niewiele, jak na kompletny zestaw komputerowy.

Uśmiechnięta pani bizneswoman zdaje się sugerować, że komputer Zorba zamknięty w walizce jest łatwy do przeniesienia (ryc. 15). Przecież był lżejszy od konkurencyjnego komputera Osborne 1 „aż o 2.5 funta!”. Jednak ciężar to nie wszystko. Fotografia ujawnia, że „walizka” była sporych rozmiarów i zapewne nie była specjalnie poręczna, w szczególności po kilkudziesięciu minutach dźwigania.

Rycina 15. Lekki jak Zorba?. Źródło: Byte [1983b]

Modułowy jak Sharp PC-7000

Komputer Sharp PC-7000 (1984 rok) składał się z trzech głównych części: jednostki centralnej z wyświetlaczem, klawiatury i drukarki. Wszystkie te komponenty były zamknięte w kremowych, lekkich, plastikowych obudowach. Zarówno klawiaturę jak i drukarkę (!) można było przypiąć do jednostki centralnej, która przyjmowała wtedy kształt walizki (ryc. 16). Uchwyt czynił taki zestaw stosunkowo łatwym do przenoszenia, w szczególności, gdy był pozbawiony drukarki (masa bez drukarki równa 18 funtów, tj. około 8 kilogramów). Przypięcie drukarki zwiększało objętość „walizki” oraz jej masę i to nie mało, bowiem aż o 11.5 funta. Zestaw z drukarką ważył zatem około 13 kilogramów.

Rycina 16. Sharp PC-7000. Źródło: Personal Computer World (1985-12, p. 153). Internet Archive (https://bit.ly/sharp7000)

Ciekawym rozwiązaniem projektowym była możliwość regulacji wbudowanego uchwytu, co nabierało szczególnego znaczenia, gdy użytkownik przypinał do zestawu drukarkę. Regulacja uchwytu była odpowiedzią na zmianę środka ciężkości i zwiększała komfort przenoszenia zestawu.

Obudowa z uchwytem do przenoszenia nie jest niczym szczególnym także obecnie (np. Komputer LENOVO Legion, obudowa typu tower). Nie są to jednak komputery przenośne, a uchwyt ma ułatwić jedynie przeniesienie komputera stacjonarnego (tzw. domowy transport), gdy jest on przewożony.