Komputery w walizkach

Słowa kluczowe: easy to carry, briefcase-sized computer, portable computer system, compact system, łatwy do przenoszenia, komputer wielkości teczki, przenośny system komputerowy

Kompilacja fotografii zamieszczona poniżej (ryc. 1) przedstawia ludzi biznesu z lat 80. ubiegłego wieku. Nie trudno zauważyć, że ich głównym atrybutem są „walizki”, które z dumą, i tak jakby „bez najmniejszego wysiłku”, trzymają przy boku. Tymczasem w walizkach tych próżno szukać dokumentów i przyborów biurowych. Walizki te są w rzeczywistości obudową komputerów przenośnych.

Taka filozofia przyświecała producentom komputerów 40 lat temu – kompletny zestaw z wyświetlaczem zamknięty w obudowie i możliwy do przeniesienia z biura do domu i odwrotnie, a także pod ręką w podróży służbowej.

Rycina 1. Komputery w walizkach (lata 80. XX wieku). Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów dostępnych w Internet Archive.

W latach 80. XX wieku popularne było „zamykanie komputerów w walizkach”. Liczne konstrukcje przedstawiane były jako komputery przenośne. Wybrane z nich miały wbudowany uchwyt do przenoszenia, który stanowił integralny element obudowy, np. 8-bitowy Findex z 1979 roku, który ważył 31 funtów, tj. około 14 kilogramów [Findex 1980]. Findex był pomyślany jako w pełni niezależny i przenośny komputer, który można było zabrać ze sobą do samolotu lub samochodu – „Gdziekolwiek jesteś, FlNDEX idzie z tobą” (ryc. 2). Zasilanie bateryjne (opcjonalne) i wbudowana drukarka zapewniały niezależność od ciężkich urządzeń peryferyjnych [Findex 1980].

Rycina 2. Komputer przenośny Findex. Źródło: FINDEX microcomputer with bubble memory 1980 [Findex 1980] (Internet Archive)

Komputery w latach 80. nie były tanie. Przenoszenie ich bez obudowy na dalsze odległości było nieroztropne. Dlatego też w gamie osprzętu dodatkowego szybko pojawiły się dedykowane „walizki” i pokrowce przeznaczone do przenoszenia/przewożenia komputerów.
W przypadku pierwszych komputerów przenośnych walizki do ich przenoszenia w niczym nie przypominały dzisiejszych „aktówek”. Były to raczej kufry do przewożenia sprzętu, bowiem trudno było dźwigać przez miasto kilkanaście lub kilkadziesiąt kilogramów sprzętu zamkniętego w skrzyni(!) o pokaźnych gabarytach (ryc. 3).

Rycina 3. Carrying cases from Radio Shack. Microcomputer Newsletter – Edition No. 2 (1978-11). Źródło: Internet Archive (https://bit.ly/Radio-Shack-case)

Radio Shack tak opisywał zestaw walizek dla komputerów TRS-80 – w jednej walizce znajduje się monitor, w drugiej klawiatura, zasilacz, magnetofon, kable i kasety. Czarny winyl – black leathered vinyl, black molded vinyl. Tylko do przenoszenia ręcznego – nie jest przeznaczony do celów transportowych [Radio Shack 1980].

Nie ma to jak pokrowiec

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów Radio Shack prowadził także sprzedaż pokrowców zabezpieczających sprzęt przed kurzem lub zalaniem (System Dust Covers). Kosztowały one w 1980 roku 7.95 USD.
Oczywiście na rynku dostępnych było wiele pokrowców i toreb, które miały chronić komputer zarówno rozłożony na biurku (A Classic Form Fitting Kaypro Cover), jak i złożony w podróży (np. Kaypro Cordura Travel Case). Według producenta futerał Kaypro był wykonany z tkaniny niepozostawiającej włókien, zmywalnej, oddychającej i odpornej na blaknięcie (ryc. 4). Dostępny była w kolorze granatowym lub błękitnym i miał eleganckie, kontrastujące srebrno-szare wykończenia (16.95 USD).

Rycina 4. Klasyczny, dopasowany do kształtu pokrowiec Kaypro. Źródło: PROFILES, Vol. 2 No. 4 (1984-11) (Kaypro Corp) (US), p. 59. Internet Archive, https://bit.ly/Kaypro-cover

Nie wszystkie komputery przenośne miały być z założenia przenoszone w dedykowanej, osobnej walizce. Obudowa wielu komputerów przenośnych była pomyślana, jako walizka z założenia. Przykładem może być Osborne 1, który wraz z niewielkim wyświetlaczem mieścił się w obudowie z tworzywa sztucznego (ryc. 5). Ta otwierała się i zamykała jak walizka, i oczywiście miała uchwyt do przenoszenia jak walizka. Komputer ważył 24.5 funtów, tj. około 11 kilogramów.

Rycina 5. Po prawej stronie komputer Osborne 1 „zamknięty w walizce”. Źródło: Personal Computing, December 1981 No. 12, s. 42 (zasoby Internet Archive)

Kolejne komputery z serii Osborne też były „zamknięte w walizce”, jak choćby Osborne Vixen (ryc. 6, ryc. 7).

Rycina 6. Przenośny komputer w walizce – Osborne Vixen. Źródło: Internet Archive, Vixen Brochure (https://bit.ly/osborn-vixen)

Rycina 7. Osborne Vixen. Źródło: Internet Archive, Vixen Brochure (https://bit.ly/osborn-vixen)

Idealny komputer dla mobilnego społeczeństwa

Podobną konstrukcję miały komputery z serii Radio Shack TRS-80. Komputer TRS-80 Model 4P (1983 rok) był reklamowany jako „idealny komputer dla naszego mobilnego społeczeństwa”, który można zabrać ze sobą dosłownie wszędzie (ryc. 8).

Rycina 8. Rodzina komputerów Radio Shack TRS-80 (Model 4P na środku w dolnej linii komputerów) (1983 rok). Źródło: Internet Archive. Radio Shack Catalog RSC-10 Computer Catalog (https://bit.ly/Model4P)

Model 4P był łatwy do przenoszenia i był na tyle mały, że można go było schować w bagażniku w samolocie, pociągu lub w autobusie (ryc. 9).

Rycina 9. Weź ze sobą Model 4P – to tylko 26 funtów! Reklama komputera TRS-80 Model 4P (1983 rok). Źródło: Internet Archive. Radio Shack Catalog RSC-10 Computer Catalog (https://bit.ly/Model4P)

Innym przykładem komputerowej poczwarki, tj. komputera wraz z wyświetlaczem, który „przeistaczał się” z walizki w komputer lub odwrotnie jest Otrona Attache (1982 rok, Zilog Z-80A @ 4 MHz, 5.5-inch amber CRT). Komputer Otrona Attache był określany początkiem lat 80. XX wieku jako „BMW wśród komputerów przenośnych” (ryc. 10). Attache pojawił się na rynku nieco później niż komputery Osborne i Kaypro II i był zdecydowanie najmniejszym i najbardziej przenośnym z nich wszystkich – ważył 18 funtów (8 kg). Był jednak nieco droższy [Otrona Attache 1982].

Rycina 10. Otrona Attache. Źródło: oryginalna ulotka poświęcona Otrona Attache z 1981 roku.

Podobną konstrukcję miały komputery Telcon Zorba (22 lbs., około 10 kilogramów) oraz Kaypro II (około 26 lbs., tj. około 12 kilogramów). Komputer Zorba był zamknięty w wytrzymałej, brązowej walizce z tworzywa sztucznego ze skórzanym uchwytem do przenoszenia. Z kolei komputer Kaypro wyróżniał się obudową, która była wykonana z metalu. Zdaniem Rimmera [1984] z czasopisma Computing Now! „przekształcenie” Zorby z walizki w komputer zajmowało mniej niż minutę, nawet jeśli „jeszcze się nie obudziłeś” – „odczepiasz przód pudełka… następnie klawiaturę… kładziesz komputer na stole lub innej poziomej powierzchni, podłączasz kabel łączący klawiaturę z resztą komputera oraz kabel zasilający i uruchamiasz system” [Rimmer 1984].

Beżowy jak Compaq

Komputer Compaq Portable ważył 28 funtów (około 12,5 kilograma) i był raczej komputerem do przenoszenia lub przewożenia, niż prawdziwym komputerem przenośnym, podobnie zresztą, jak większość komputerów typu „carry-on baggage” we wczesnych latach 80. XX wieku (ryc. 11). Compaq Portable posiadał porty szeregowy i równoległy, a także wbudowany 9-calowy wyświetlacz CRT z zielonym luminoforem.

Rycina 11. Compaq Portable. Autor: Rama & Musée Bolo. Źródło: commons.wikimedia.org

Compaq Portable po złożeniu przyjmował postać swoistej walizki, która przypominała przenośną maszynę do szycia. Podobnie wyglądały Osborne, Zorba czy Kaypro – zostały one tak zaprojektowane, aby można je było wnieść do samolotu jako bagaż podręczny – w latach 80. ubiegłego wieku była to innowacja. Mogłoby się wydawać, że walizka o wadze kilkunastu kilogramów to nie tak wiele, jednak z każdą minutą sprawiała ona wrażenie coraz cięższej… Konstrukcję walizki miały wszystkie trzy modele Compaq Portable (ryc. 12).

Rycina 12. Porównanie wielkości komputerów Compaqa Portable I (1982) oraz Compaqa Portable II (1986). Źródło: OldComputers.net

Komputer dla płci pięknej

Podczas gdy opisane wcześniej komputery przedstawiane były jako walizki, komputer Zenith Z-171 PC (1985 rok, 14.4 lbs., tj. około 6.5 kilograma) był prezentowany jako komputer „na ramię” (ryc. 13). Być może wynika to z faktu, że Zenith był nieco lżejszy od pozostałych konstrukcji tego typu, co wynikało z zastosowania wyświetlacza LCD (ryc. 14).

Rycina 13. Z-170 PC Portable Computer, Owner’s Manual [Zenith 1985]

Rycina 14. Zenith Z-171 PC – fragment katalogu [Computer catalog 1985]

Nie bez kozery Zenith Z-171 przedstawiano jako „briefcase-sized computer”, zawieszony na kobiecym ramieniu. Rycina ta była bardzo wymowna i nawet kiedy odbiorca tego nie zauważył to podprogowy komunikat był jasny – Zenith jest lekki i łatwy w transporcie nawet dla „płci pięknej”. Rzeczywiście 6.5 kilograma to było w 1985 roku bardzo niewiele, jak na kompletny zestaw komputerowy.

Uśmiechnięta pani bizneswoman zdaje się sugerować, że komputer Zorba zamknięty w walizce jest łatwy do przeniesienia (ryc. 15). Przecież był lżejszy od konkurencyjnego komputera Osborne 1 „aż o 2.5 funta!”. Jednak ciężar to nie wszystko. Fotografia ujawnia, że „walizka” była sporych rozmiarów i zapewne nie była specjalnie poręczna, w szczególności po kilkudziesięciu minutach dźwigania.

Rycina 15. Lekki jak Zorba?. Źródło: Byte [1983]

Modułowy jak Sharp PC-7000

Komputer Sharp PC-7000 (1984 rok) składał się z trzech głównych części: jednostki centralnej z wyświetlaczem, klawiatury i drukarki. Wszystkie te komponenty były zamknięte w kremowych, lekkich, plastikowych obudowach. Zarówno klawiaturę jak i drukarkę (!) można było przypiąć do jednostki centralnej, która przyjmowała wtedy kształt walizki (ryc. 16). Uchwyt czynił taki zestaw stosunkowo łatwym do przenoszenia, w szczególności, gdy był pozbawiony drukarki (masa bez drukarki równa 18 funtów, tj. około 8 kilogramów). Przypięcie drukarki zwiększało objętość „walizki” oraz jej masę i to nie mało, bowiem aż o 11.5 funta. Zestaw z drukarką ważył zatem około 13 kilogramów.

Rycina 16. Sharp PC-7000. Źródło: Personal Computer World (1985-12, p. 153). Internet Archive (https://bit.ly/sharp7000)

Ciekawym rozwiązaniem projektowym była możliwość regulacji wbudowanego uchwytu, co nabierało szczególnego znaczenia, gdy użytkownik przypinał do zestawu drukarkę. Regulacja uchwytu była odpowiedzią na zmianę środka ciężkości i zwiększała komfort przenoszenia zestawu.

Obudowa z uchwytem do przenoszenia nie jest niczym szczególnym także obecnie (np. Komputer LENOVO Legion, obudowa typu tower). Nie są to jednak komputery przenośne, a uchwyt ma ułatwić jedynie przeniesienie komputera stacjonarnego (tzw. domowy transport), gdy jest on przewożony.