Komputery w walizkach, cz. II: pudełka śniadaniowe

Branża komputerowa była w roku 1984 niezwykle barwna, podobnie zresztą jak całe lata 80. ubiegłego wieku. Komputery rozwijały się dynamicznie, a na rynek wchodziły coraz to doskonalsze, mniejsze i bardziej użyteczne maszyny. Producenci równie szybko pojawiali się, co znikali, a użytkownicy mieli w czym wybierać. Rynek stopniowo zapełniany był komputerami PC z oprogramowaniem MS-DOS. Nie brakowało też konstrukcji, które nie po raz pierwszy ogłaszano jako „prawdziwie przenośne”. Zapraszamy na drugą część cyklu Komputery w walizkach, pt. Pudełka śniadaniowe.

Standardowy jak Compaq Portable II

Compaq Portable II to odchudzona wersja Portable 286 z kilkoma dodatkami, które miały w szczególności przyciągać użytkowników biznesowych. W 1986 roku istniały cztery konfiguracje Compaq Portable II (ryc. 1). Model 1 był wyposażony w pojedynczą stację dyskietek 360 KB i 256 KB pamięci RAM; Model 2 posiadał dwa napędy dyskietek i 256 KB pamięci RAM; Model 3 miał pojedynczą stację dyskietek, 10-megabajtowy dysk twardy i 640 KB pamięci RAM. Z kolei Model 4 posiadał 20-megabajtowy dysk twardy i 640 KB pamięci RAM. Ceny zestawu wahały się od 3499 USD do 4999 USD [Miastkowski 1986].

Compaq Portable II (Model 3)

Wszystkie cztery modele Compaq Portable II były w pełni wyposażone i gotowe do pracy (zgodnie ze swoją specyfikacją). Oprócz procesora 80286 (pracującego z częstotliwością 6 MHz lub 8 MHz), system posiadał zegar czasu rzeczywistego, asynchroniczny interfejs komunikacyjny RS-232C, równoległy interfejs drukarki i wbudowany 9-calowy monitor, który wyświetlał zarówno tekst, jak i grafikę, przy czym możliwe było podłączenie komputera do standardowego telewizora.

Rycina 1. The Compaq Portable II [Miastkowski 1986]

Portable II był prawie o jedną trzecią mniejszy niż Compaq Portable i Portable 286. Oprócz rozmiaru (gabarytów) projektanci firmy Compaq zredukowali także masę urządzenia. W zależności od modelu Portable II ważył od 23.5 (ok. 10.5 kg) do 26 funtów (ok. 12 kg). Dla porównania, Compaq Portable 286 ważył 30.5 funta (ok. 14 kg), a Compaq Portable ważył 28.5 funta (ok. 13 kg) [Miastkowski 1986].

Portable II był tak zaprojektowany, aby możliwie jak najbardziej zmniejszyć jego masę i gabaryty. System był modułowy, a jego rozłożenie czasochłonne, chociaż nie specjalnie trudne. Modułowa konstrukcja pozwalała na stosunkowo łatwą rozbudowę komputera. Compaq Portable II miał cztery gniazda rozszerzeń. W zależności od posiadanego modelu, jedno z 16-bitowych gniazd o długości 3/4 było wykorzystywane przez kartę Compaq obsługującą tylko stację dyskietek lub kontroler dysku twardego. W drugim gnieździe (8-bitowym) znajdowała się pełnowymiarowa karta graficzna Compaq. Do dyspozycji użytkownika pozostawały dwa gniazda umożliwiające rozbudowę komputera – 8-bitowe oraz 16-bitowe dla płytek kompatybilnych z IBM PC AT. Tuba wyświetlacza wideo wraz z elektroniką i zasilaczem systemu były chronione panelem, który według zaleceń producenta powinien być zdejmowany jedynie przez wykwalifikowanych serwisantów. Jednostka chłodzona była przy pomocy wentylatora zasilacza, który jak podają źródła całkowicie spełniał swoje zadanie [Miastkowski 1986].

Data General One

Data General była jedną z pierwszych firm produkujących minikomputery w latach 60. XX wieku. Komputer Data General One (CPU: Intel 80C88 @ 4MHz) był przedstawiany jako pierwszy w pełni funkcjonalny system biznesowy, który umożliwiał pracę w biurze, w domu lub w dowolnym miejscu – „naprawdę przenośny komputer osobisty kompatybilny z IBM z pełnowymiarowym wyświetlaczem LCD” [Data General One 1984].
Data General One (DG/One) to komputer o możliwościach typowego PC – posiadał dwie wbudowane stacje dyskietek i pełnowymiarowy wyświetlacz. Mógł być wyposażony w przenośną drukarkę, akumulator, który pozwalał pracować na komputerze przez około 8 godzin, zewnętrzny modem i zewnętrzny napęd dyskietek 5.25 cala [Byte 1984a]. Komputer został udostępniony użytkownikom w 1984 roku (ryc. 2), ważył około 10 funtów (4.5 kg) i kosztował $2,895.

Rycina 2. Data General One – lekki i przenośny [Byte 1984a]

Data General One był reklamowany jako mobilna stacja robocza z zasilaniem bateryjnym i zaawansowanymi funkcjami, takimi jak jeden lub dwa 3.5-calowe napędy dyskietek firmy Sony. Posiadał duży, 11-calowy wyświetlacz – największy ze wszystkich komputerów przenośnych w tamtym czasie – zdolny do wyświetlania 25 linii tekstu po 80 znaków w linii (ryc. 3). Jednocześnie Data General One ważył tylko 4.5 kg i był znacznie lżejszy niż komputery konkurencji, np. IBM Portable PC [Data General One 1984].

Data General One miał też swoje wady. Gigantyczny jak na swoje czasy, 11-calowy ekran LCD, chociaż „nowy i niesamowity”, miał słaby kontrast, co utrudniało pracę. Ponadto wyświetlacz przyjmował tylko dwie pozycje – otwartą lub zamkniętą. Do ładowania akumulatorów wymagany był duży zewnętrzny zasilacz 5.8 VDC (napięcie stałe). Pewną bolączką był także brak uchwytu do przenoszenia zestawu [Data General One 1984]. Usterki te były jednak sukcesywnie usuwane w nowych modelach DG/One. W 1986 roku pojawił się DG/One Model 2 z wyświetlaczem elektroluminescencyjnym (ELD), natomiast w 1987 roku udostępniono Model 2T. Co prawda nowy wyświetlacz ELD oferował nieporównywalnie lepszą jakość wyświetlania, jednak pobierał znacznie więcej mocy, przez co system nie był już w stanie pracować na wewnętrznych bateriach.

Rycina 3. Data General One [Byte 1984a]

Model 2T został zaprojektowany do pracy tylko i wyłącznie z zewnętrznym zasilaczem, przez co jakość wyświetlanego obrazu była znacznie lepsza, jednak kosztem możliwości swobodnego przenoszenia jednostki. W lutym 1988 roku system składał się z nowego, niebieskiego wyświetlacza LCD typu super-twisted (STN) oraz dysku twardego 20 MB. Wszystko to w cenie 3195 USD.

Data General One był przełomową konstrukcją w 1984 roku, jednak pod koniec lat 80-tych był już przestarzały. Na rynku pojawiły się przenośne komputer Macintosh, a DG/One ustępowały im miejsca, jako jedne z ostatnich, „ciężkich i nieporęcznych” przenośnych systemów komputerowych. W 1990 roku pojawiły się komputery kieszonkowe – Poqet PC i Zeos PPC, które miały wyświetlacz 80×25, a wszystko to w obudowie o masie jednego funta lub mniejszej.

IBM Portable Personal Computer

IBM 5155 Model 68 to komputer przenośny opracowany przez IBM po sukcesie Compaq Portable. Został udostępniony w lutym 1984 roku i szybko zastąpiony przez IBM Convertible (o konstrukcji podobnej do Data General One) – zaledwie dwa lata po debiucie IBM 5155.

Przenośne komputery kompatybilne z IBM PC były już powszechnie dostępne w 1984 roku, więc było nieuniknione, że IBM opracuje swój przenośny model. IBM 5155 był wyposażony w procesor Intel 8088 (4,77 MHz), 9-calowy „bursztynowy monitor” (monochromatyczny wyświetlacz w kolorze bursztynowym, amber phosphor – luminofor bursztynowy), adapter monitora kolorowego / graficznego, stację dyskietek o pojemności 360 KB (wyprodukowaną przez Qume), siedem gniazd rozszerzeń (z których dwa były na stałe w użyciu), 256 KB pamięci RAM (z możliwością rozszerzenia do 512 KB na płycie głównej), 130-watowy uniwersalny zasilacz oraz torbę do przenoszenia (ryc. 4). Był to kompletny, samodzielny system komputerowy, chociaż stosunkowo ciężki (około 30 funtów). Jakość wyświetlacza nie była jednak idealna, a komputer nie posiadał portów równoległych i szeregowych do podłączenia drukarki i modemu. Można je było dodać za pośrednictwem gniazd rozszerzeń [Byte 1984b].

Rycina 4. IBM Portable Personal Computer [Byte 1984b]

Eksperci stwierdzili, że IBM opracował Portable, aby móc konkurować z Compaq Portable i chociaż był mniej wyrafinowany niż Compaq, IBM miał przewagę w postaci niższej ceny. Podczas gdy Compaq Portable II kosztował od $3499 do $4999 [Miastkowski 1986], podstawowa wersja IBM Portable Personal Computer (256KB, jedna stacja dyskietek) kosztowała $2595, a wersja z dwoma stacjami dyskietek – $3020 [Byte 1984b].

Osborne 3

Komputer przenośny Osborne 3 (opisywany jako: średniej wielkości, bez zbędnych dodatków, przenośny) był ostatnim systemem komputerowym wyprodukowanym przez Osborne Computer Corporation (OCC). Pod koniec 1984 roku, zaraz po reorganizacji, firma OCC była gotowa do ponownego wejścia na rynek z dwoma nowymi komputerami – Osborne Vixen i Osborne 3. Zdeterminowany aby odzyskać swoją pozycję rynkową, Adam Osborne porzucił system CP/M i wyprodukował swój pierwszy i zarazem ostatni komputer kompatybilny z IBM – Osborne 3 (ryc. 5).

Rycina 5. The Osborne 3 with an 80-character by 16-Hne liquid-crystal display and two 5 1/4 inch floppy-disk drives [Osgood 1995]

Tak naprawdę Osborne 3 nie został zaprojektowany przez Osborne Computer Corporation – był licencjonowany przez Morrow Designs, przez co był prawie identyczny jak komputer Morrow Pivot, chociaż Osborne 3 był bardziej dopracowany, z większą kompatybilnością z IBM i działał z późniejszą wersji systemu operacyjnego MS-DOS 2.11 [Osgood 1985].

Względy cenowe skłoniły OCC do zainstalowania mniejszego, 16-liniowego wyświetlacza zamiast standardowego wyświetlacza 25-liniowego. Podobnie jak wszystkie wczesne ekrany LCD, również ten pozbawiony był podświetlenia. Miał zatem słaby kontrast, przez co tekst był trudny do odczytania bez dobrego oświetlenia. Niektórzy użytkownicy wspominali, że nosili ze sobą dodatkowe źródło światła, w tym latarki, aby obsługiwać swój komputer Osborne 3 [Osgood 1985].

Osborne 3 był naprawdę przenośny i mógł działać przez około pięć godzin na ładowalnej standardowej baterii zgodnej z kamerą wideo firmy Nicad, przy czym do komputera nie dołączano żadnego oprogramowania ani baterii. Jednostka wyposażona w jedną stację dyskietek ważyła bez baterii około 9.5 funta i nie była ani cięższa, ani większa od przeciętnej torby podróżnej / podręcznej. Zewnętrzny modem telefoniczny umożliwiał łączenie się z innymi komputerami za pośrednictwem linii telefonicznych.

Osborne 3 był wyposażony w procesor 80C86 16-bit, 3.5 MHz, 256KB pamięci RAM (expandable to 512KB using 256KB DRAMs) oraz był kompatybilny z oprogramowaniem MS-DOS 2.11. W 1985 roku zmniejszono cenę komputera z $2995 do $1895 (za zestaw z dwoma napędami dyskietek i 256 KB pamięci RAM). Nie pomogło to jednak w uratowaniu firmy, która zbankrutowała początkiem 1986 roku [Osgood 1985].

Morrow Pivot – komputer jak pudełko śniadaniowe

Morrow Pivot był wręcz bliźniaczo podobny do komputera Osborne 3, chociaż w rzeczywistości było całkowicie odwrotnie – to Osborne 3 powstał na bazie komputera Morrow Pivot.

Morrow Pivot ważył 9.5 funta (zestaw bez baterii z jedną stacją dyskietek) i był wyposażony w procesor Harris 80C86 @ 3.33MHz. Ten 16 bitowy komputer udostępniony w 1984 roku był pierwszą konstrukcją Morrow Design (Morrow Inc.), która działała z systemem operacyjnym Microsoft MS-DOS (poprzednie komputery działały najczęściej z systemami S-100 lub CP/M). Morrow Pivot był zaliczany do komputerów w stylu tzw. „pudełka śniadaniowego” (lunchbox-style portable computer – konfiguracja pionowa z rozkładaną klawiaturą) (ryc. 6).

Rycina 6. Morrow Pivot [Byte 1984c]

Pivot działał pod kontrolą systemu MS-DOS w wersji 2.0, z jednym lub dwoma wbudowanymi napędami dyskietek. W zależności od wyposażenia Pivot kosztował:
$1,995 (zestaw 128KB + 1 floppy drive),
$2,895 (model 1622, 256KB + 2 floppy drives),
$3,695 (model 1662, 640KB + 2 floppy drives).

W maju 1985 roku pojawił się Morrow Pivot II, który był nieco tańszy i ulepszony względem swojego poprzednika. W komputerze zastosowano 25-liniowy (640×200), podświetlany wyświetlacz LCD EL. Pivot II był też nieco bardziej wydajny i w pełni zgodny z IBM-PC. Pomimo tych udoskonaleń firma Morrow Designs nie wytrzymała konkurencji rynkowej i 11 marca 1986 roku ogłosiła upadłość [Byte 1984c, Pivot 1984, McCarthy 1985].

Komputer czy kalkulator?

Komputer przenośny Tandy Radio Shack TRS-80 Model 200 (1984 rok) był ulepszoną wersją swojego poprzednika, tj. komputera TRS-80 Model 100 z 1983 roku. TRS-80 Model 200 miał dwukrotnie większy ekran i był składany na pół, tzn. posiadał odchylany ekran (ryc. 7). Komputer wyposażono w 24KB pamięci RAM (z możliwością rozszerzenia do 72 KB) i kosztował w latach 80. XX wieku około US $999.

Rycina 7. Tandy Radio ShackTRS-80 Model 200. Źródło: Byte [1985]

ShackTRS-80 Model 200 ważył około 2kg (4.5 lbs) i „był napędzany” procesorem Intel 80C85A @ 2.4MHz. „Obraz” był wyświetlany na ekranie monochromatycznym LCD (40 x 16 linijek tekstu). Całość przypominała bardziej duży kalkulator, w szczególności z uwagi na możliwości wyświetlacza, które były skromne. Wyświetlacz, który nie zużywał dużo energii pozwalał pracować na komputerze zasilanym przy pomocy 4 baterii AA nawet przez 16 godzin [Byte 1985]. Z uwagi na swój niewielki rozmiar i masę, a także możliwość zasilania przy pomocy akumulatorów, komputer był „prawdziwie” przenośny.