Wszystko to jest dziedzictwem cyfrowym

Wszystko to jest dziedzictwem cyfrowym

Karol Król

Wszystko, co uważa się za wystarczająco ważne, aby „przenieść to w przyszłość” jest pewnego rodzaju dziedzictwem. Dziedzictwo naturalne i kulturowe o wyjątkowej wartości w dziedzinie nauki, kultury, historii i sztuki jest jak „klejnot wyłaniający się z szerokiej gamy typów obiektów, które świecą na powierzchni Ziemi” [Wang et al. 2020].
Słowa kluczowe: digital heritage, digital domain, digital spaces, digital experience

Dziedzictwo jest definiowane jako element (fragment) przeszłości, który przetrwał i funkcjonuje do dzisiaj i który będzie przekazywany przyszłym pokoleniom. Jako wspólne bogactwo całej ludzkości należy zachować jego wartość dla przyszłych pokoleń. W związku z tym uznanie i zachowanie jego wyjątkowej, uniwersalnej wartości stanowi ważne zadanie, podkreślając rosnącą rolę dziedzictwa cyfrowego [Wang et al. 2020].

Zachowanie ciągłości dziedzictwa cyfrowego (digital continuity) jest niezwykle ważne. Coraz częściej jest to dziedzictwo dokumentujące działania rządów, wyniki badań naukowych, debatę nad ideami, aspiracje i wyobraźnię społeczności, historie obecnego i nadchodzącego świata [NLA 2003]. Rośnie liczba osób, organizacji i społeczności, które używają technologii cyfrowych do wyrażania tego, co cenią i co chcą przekazać przyszłym pokoleniom. Pojawiły się nowe formy wypowiedzi i komunikacji, które wcześniej nie istniały. Internet jest jednym z przykładów tego zjawiska. Korzystając z komputerów i powiązanych z nimi narzędzi ludzie tworzą zasoby cyfrowe i dzielą się nimi – informacjami, twórczą ekspresją, pomysłami i wiedzą, wszystkim tym co cenią i czym chcą dzielić się z innymi w czasie i przestrzeni. W związku z tym znaczenie dziedzictwa cyfrowego będzie prawdopodobnie rosło [Unesco 2020].

Natura dziedzictwa cyfrowego jest zupełnie inna od natury dziedzictwa materialnego. Obiekty cyfrowego dziedzictwa można kopiować, konwertować, analizować i łączyć w nieskończoność [Häyrinen 2012].

Dużą wartość i istotne znaczenie dziedzictwa cyfrowego potwierdzają dwa dokumenty UNESCO [2003]: Wytyczne dotyczące zachowania dziedzictwa cyfrowego – Guidelines for the Preservation of Digital Heritage oraz Karta zachowania dziedzictwa cyfrowego – Charter on the Preservation of the Digital Heritage. Według Karty dziedzictwo cyfrowe składa się z unikalnych zasobów ludzkiej wiedzy i ekspresji. Obejmuje zasoby kulturalne, edukacyjne, naukowe i administracyjne, a także techniczne, prawne, medyczne i inne informacje tworzone cyfrowo lub przekształcane na postać cyfrową z istniejących zasobów analogowych [UNESCO 2003].

Obiekty cyfrowego dziedzictwa mogą być utworzone w wersji cyfrowej (stanowią wtedy pierwowzór, oryginał) lub mogą spełniać rolę cyfrowego surogatu [Parry, 2007, s. 68]. Wszelkie treści dziedzictwa cyfrowego utworzone za pomocą mediów lub narzędzi cyfrowych bez odniesienia do zasobów analogowych można zdefiniować jako „cyfrowe od urodzenia”.

Parry [2007] nazwał dziedzictwo cyfrowe „e-materialnymi przedmiotami”.

Obiekt born-digital nie jest cyfrową reprezentacją materialnego (analogowego) obiektu, ale obiektem pierwotnie utworzonym w formie cyfrowej, np. strona internetowa, gra komputerowa lub cyfrowy dokument tekstowy. Gdy zasoby są tworzone w formie cyfrowej nie ma innego formatu niż cyfrowy. Różnorodność treści typu born-digital jest ogromna [Häyrinen 2012, s. 25]. Mogą to być teksty, bazy danych, obrazy nieruchome i animowane, taśmy audio, fotografie cyfrowe, oprogramowanie i strony internetowe [UNESCO 2003].

Co jest dziedzictwem cyfrowym?

Dziedzictwo cyfrowe obejmuje wszelkie media oparte na technologii cyfrowej. Każda forma treści cyfrowej 2D (np. tekst, obraz, filmy) lub 3D (np. środowisko wirtualne, obiekty 3D) należy do dziedzictwa cyfrowego. Cyfrowym dziedzictwem są nagrania lokalnej historii mówionej, zeskanowany obraz w wysokiej rozdzielczości, cyfrowe nagrania wideo, dzieła sztuki multimedialnej (DVD), wirtualne modele rzeczywistej lub wyobrażonej przestrzeni, osobisty blog publikujący określone treści – wszystko to należy do „cyfrowego dziedzictwa” [Rahaman 2011].
Należy podjąć działania w celu zachowania i ochrony dziedzictwa cyfrowego oraz zapewnienia jego publicznego dostępu, a także utrzymania jego długoterminowej dostępności dla przyszłych pokoleń. Działania te powinny obejmować rozwój technologii i narzędzi komputerowych, inicjowanie programów ochrony, a także opracowanie ram dla zarządzania i aktów prawnych.

Źródła

• Häyrinen, A. (2012). Open sourcing digital heritage: digital surrogates, museums and knowledge management in the age of open networks. Jyväskylä Studies in Humanities (Vol. 187). Jyväskylä: Jyväskylä University Printing House.
• NLA (2003). Guidelines for the preservation of digital heritage. National Library of Australia. Available via UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001300/130071e.pdf
• Parry, R. (2007). Recoding the museum: Digital heritage and the technologies of change. NY, USA: Routledge.
• Rahaman, H. (2011).Define Digital Heritage: Part 02. Digital Heritage Interpretation. https://hafiz2010.wordpress.com/2011/09/15/define-digital-heritage-part-02/
• UNESCO (2003). Chapter on the Preservation of the Digital Heritage. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000179529.page=2
• UNESCO (2020). Concept of Digital Heritage. https://en.unesco.org/themes/information-preservation/digital-heritage/concept-digital-heritage
• Wang X. et al. (2020) Digital Heritage. In: Guo H., Goodchild M., Annoni A. (eds) Manual of Digital Earth. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-32-9915-3_17