Strach polny w krajobrazie kulturowym obszarów wiejskich w Polsce
Król, K. (2020). The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes. Agriculture, 10(11), 496, available at: 10.3390/agriculture10110496
Strachy polne nie rzucają się w oczy. Nie zwracają na siebie uwagi. W pewnym sensie pozostają „niewidzialne”. Wiele osób w ogóle ich nie dostrzega, jakby nie istniały. Obecnie spotkać je można na obszarach wiejskich w Polsce, jednak są to jakby postacie „z innego świata” lub z innej (minionej) epoki. Wydaje się, że kultura masowa i rozwój technologiczny całkowicie pozbawiły je metafizycznej otoczki.
Rycina 1. Zły czy dobry? Złowrogi czy pocieszny? Oprawca czy obrońca?
Może już tylko dzieci są w stanie zwrócić na nie uwagę, spojrzeć z odrobiną ciekawości, a może i respektu? Dzika zwierzyna też niespecjalnie się nimi przejmuje. Strachy polne wciąż jednak występują w krajobrazie kulturowym polskiej wsi. Wystarczy komuś zwrócić uwagę na stracha polnego ustawionego w polu. Nagle ta osoba zaczyna dostrzegać strachy polne wokół siebie – „słuchaj, wczoraj widziałem «kolejnego» stracha polnego…”.
Badacze krajobrazów kulturowych wsi od ponad dekady wróżą rychły koniec stracha polnego. Ma on być zastąpiony nowoczesnym sprzętem odstraszającym, a nowe pokolenia mają już całkowicie porzucić tradycję ustawiana stracha (to przecież dziecinne, nieskuteczne, „głupie”). Tymczasem badania terenowe w obszarach górskich pokazały, że strachy polne mają się dobrze. No może nie tak dobrze jak kiedyś. Owszem są znacznie bardziej „ubogie”, wciąż jednak występują w krajobrazie kulturowym polskiej wsi. W artykule pt. „The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes” zaprezentowano wyniki badań terenowych i przedstawiono zebraną dokumentację fotograficzną. Warto dokumentować „stary zwyczaj” stawiania strachów polnych ponieważ rzeczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że niebawem przestanie on być praktykowany…
Dziedzictwo kulturowe obszarów wiejskich i miejskich
Artykuł pt. The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes powstał w ramach projektu naukowego, który poświęcony jest zmianom społeczno-gospodarczym i kulturowym zarówno na wsi, jak i w miastach. Artykuł jest drugim artykułem w cyklu publikacji tematycznych pt. „Dziedzictwo kulturowe obszarów wiejskich i miejskich”. Pierwszym artykułem w cyklu jest publikacja pt. The Scarecrow as an Indicator of Changes in the Cultural Heritage of Rural Poland.
- Król, K. (2020). The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes. Agriculture, 10 (11), 496, available at: 10.3390/agriculture10110496
- Król, K., Hernik, J. (2020). Crows and Ravens as Indicators of Socioeconomic and Cultural Changes in Urban Areas. Sustainability, 12 (24), 10231, available at: 10.3390/su122410231
- Król, K., Kao, R., Hernik, J. (2019). The Scarecrow as an Indicator of Changes in the Cultural Heritage of Rural Poland. Sustainability, 11 (23), 6857, available at: 10.3390/su11236857
Artykuły powstały w nurcie badawczym, który dotyczy zmian społeczno-gospodarczych, środowiskowych i kulturowych. W nurcie tym poszukujemy indykatorów zmian kulturowych w obszarach wiejskich i w miastach. Zmiany te zachodzą w związku z rozwojem społeczno-gospodarczym, ekonomicznym i technologicznym, a także w „sferze mentalnej”. Dotyczą one m.in. zmian w postrzeganiu obiektów dziedzictwa kulturowego, co skutkuje np. zaprzestaniem ochrony danych elementów kulturowych, w tym elementów materialnych i niematerialnych folkloru.
The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes
Scarecrows are inconspicuous. They do not attract attention. In a way, they are ‘invisible’. Many fail to notice them as if they were not there. One can come across scarecrows in rural Poland, but they appear as if echoes from a ‘different world’ or other, past era. Popular culture and technical development seem to have bereft them of their ethereal vibe. Perhaps it is only children that are capable of paying them any heed, look on with a shade of interest, or even respect. Wildlife barely notices them. And still, scarecrows remain part of the Polish rural cultural landscape. All it takes is to point out a scarecrow in the field to someone. All of a sudden they start to notice them around ‘Look, yesterday I saw another scarecrow…’.
Researchers who investigate cultural landscapes have been foretelling the immediate end of scarecrows for over a decade. It is supposed to be replaced with modern scarers, while the new generation should completely abandon the tradition of setting up scarecrows (as childish, ineffective, and simply ‘stupid’). Field research in mountainous areas has demonstrated that scarecrows are just fine. Maybe not as good as in the past. They may have grown shabbier, but still remain part of the Polish rural cultural landscape. The paper entitled „The Scarecrow as Part of Polish Rural Cultural Landscapes” offers results of field research and photographs. It is worth recording the ‘old custom’ of setting up scarecrows because the danger of it disappearing is real, after all…