Czym są cyfrowe prefabrykaty?

Wiele cyfrowych treści ma niepowtarzalną wartość kulturową. Taką wartość posiadają także cyfrowe reprezentacje folkloru ludowego, które zaobserwować można na stronach internetowych obiektów turystyki wiejskiej, w tym agroturystycznych. Dotyczy to zarówno witryn archaicznych, których kopie dostępne są w cyfrowych archiwach, jak i witryn funkcjonujących obecnie.

Opublikowano: Król, K., Zdonek, D. (2023). Promoting Agritourism in Poland with Ready-Made Digital Components and Rustic Cyberfolklore. Big Data Cogn. Comput., 7(1), 23. https://doi.org/10.3390/bdcc7010023

Celem badań pt. „Cyfrowe prefabrykaty i rustykalne formy cyberfolkloru w promocji oferty agroturystycznej w Polsce” była ocena częstości występowania cyfrowych elementów prefabrykowanych oraz rustykalnych form cyberfolkloru na stronach internetowych gospodarstw agroturystycznych. Badaniom eksploracyjnym oraz porównawczym poddano 866 witryn internetowych z dwóch niezależnych zbiorów: witryn archaicznych, których kopie są dostępne w Internet Archive oraz witryn funkcjonujących w zasobach Internetu i opublikowanych w domenie krajowej ccTLD (country code top-level domain).

W trakcie eksploracji kodu HTML weryfikowano technikę wykonania witryn oraz wybrane atrybuty, w tym zastosowanie systemu zarządzania treścią CMS oraz responsywność. W zbiorze witryn ccTLD odnotowano atrybuty dizajnu, w tym rodzaj (typ) layoutu graficznego, zastosowanie hero image oraz efektu parallax scrolling.

Dominuje wzornictwo kaszubskie

W zbiorze badanych witryn motywy folklorystyczne w postaci prefabrykowanych elementów graficznych występowały stosunkowo rzadko. Rustykalne elementy cyberfolkloru odnotowano jedynie na 17 witrynach archaicznych (ok. 4%) oraz 52 witrynach ccTLD (ok. 12%). Przyjmowały one najczęściej postać wzorów kaszubskich (ryc. 1).

Rycina 1. Rustykalne elementy cyfrowego folkloru – wzornictwo kaszubskie. Źródło: opracowanie własne na podstawie Internet Archive

Wnioskować można, że rustykalne formy cyfrowego folkloru częściej występują na stronach internetowych gospodarstw agroturystycznych zlokalizowanych na terenach, gdzie prężnie działają lokalne społeczności i grupy etniczne, silnie utożsamiające się z tradycją regionu.

Czym są prefabrykowane elementy graficzne?

Prefabrykat kojarzony jest najczęściej z gotowym, fabrycznym elementem budowlanym, łączonym w całość z innymi elementami na miejscu budowy. W znaczeniu bardziej ogólnym prefabrykat to element budulcowy, konstrukcyjny. Prefabrykaty powstają w procesie prefabrykacji, tj. produkcji lub tworzenia elementów składowych konstrukcji (obiektu) poza miejscem ich składania, montowania, łączenia etc., tj. w docelowej lokalizacji. Zasadniczo dotyczy to placu budowy, lecz analogie można odnaleźć także na dysku serwera tj. w ekosystemie cyfrowym. W obydwóch przypadkach prefabrykaty łączone są „na miejscu”, gdzie składane są w całość.

Cyfrowe prefabrykaty elementów graficznych miały zwykle zaokrąglone krawędzie i były w erze Web 1.0 wyszukanym elementem dizajnu.

Przed pojawieniem się kaskadowych arkuszy stylów (cascading style sheets CSS) wygląd dokumentów hipertekstowych, w tym rodzaj i kolor czcionki oraz marginesy, definiowany był za pomocą znaczników HTML, przy czym HTML jest językiem służącym wyłącznie do opisu struktury dokumentu hipertekstowego. Z biegiem czasu pojawiła się potrzeba ożywienia wyglądu takich dokumentów, do czego wykorzystywano elementy graficzne, najczęściej prefabrykowane (ryc. 2).

Rycina 2. Elementy prefabrykowane – zaokrąglenia i cienie wywołujące wrażenie przestrzeni. Źródło: opracowanie własne na podstawie Internet Archive

Ważną cechą, która odróżnia prefabrykaty cyfrowe od innych cyfrowych komponentów jest możliwość zastosowania ich w ramach dokumentu hipertekstowego (strony internetowej) za pomocą możliwie najmniejszej ilości kodu. Jednocześnie cyfrowy prefabrykat może zastępować kilka lub wiele obiektów, np. kilka przycisków, lub umożliwia wygenerowanie kilku lub wielu elementów witryny. Wynika z tego, że biblioteki programistyczne, np. Leaflet, jQuery lub biblioteki Pythona, są elementami prefabrykowanymi, czyli półfabrykatami. Zostały one utworzone niezależnie i są możliwe do zaimplementowania jako komponenty rozszerzające funkcjonalność i użyteczność witryn internetowych.

Cienie i zaokrąglone krawędzie były znakami rozpoznawczymi cyfrowych prefabrykatów Web 1.0.

Prefabrykowane elementy graficzne spełniały w erze Web 1.0 ważną funkcję – uwypuklały obiekty poprzez cieniowanie, gradienty i grę kolorów – wszystko to celem wywołania wrażenia przestrzeni na kineskopie CRT (cathode-ray tube). Charakterystycznym przykładem cyfrowego prefabrykatu jest strona internetowa wykonana w całości jako jednolity, pojedynczy plik graficzny (ryc. 3). Elementy interaktywne (klikalne) są wyodrębniane z rastra poprzez zastosowanie znacznika <map>. W obrębie znacznika ‘map’ definiowany jest kształt poligonu oraz wyznaczane są interaktywne przestrzenie przy pomocy koordynat ‘cords’. Tego typu rozwiązania są obecnie rzadko stosowane.

Rycina 3. Od lewej: strona internetowa smolarnia.republika.pl w całości wykonana jako jednolity plik graficzny (kopia z 2004 roku). Źródło: Wayback Machine – Internet Archive. Cała witryna jest rastrem – obrazkiem. Źródło: zrzut ekranu witryny http://orlickachata.pl (data dostępu: 22.01.2023)

Cyfrowy ekosystem jest zbudowany z prefabrykatów

W budownictwie i projektowaniu architektonicznym wyszczególnia się m.in. prefabrykowane konstrukcje betonowe. Zaawansowane konstrukcje mają swój model BIM (Building Information Modelling), który można określić mianem „cyfrowego bliźniaka”. Wpisuje się to w nurt kształtowania tzw. cyfrowej przyszłości sektora budowlanego, co jest związane z wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań cyfrowych. Ich celem jest poprawa wydajność i opłacalność produkcji oraz dostarczenie ustandaryzowanych, kompatybilnych komponentów budowlanych. Metoda BIM polega na zaprojektowaniu cyfrowego modelu (budynku lub innego obiektu infrastruktury), który jest udostępniany wszystkim stronom realizującym projekt [Lee et al. 2019]. Modułowa prefabrykacja oraz prefabrykacja seryjna mają rozwijać szybkie, lekkie budownictwo, polegające na elementach prefabrykowanych, a następnie łączonych ze sobą na placu budowy. Montaż powinien przebiegać zgodnie z projektem cyfrowego bliźniaka [Metz 2017].

Cyfrowy ekosystem jest w dużej mierze zbudowany z prefabrykatów i nie są to jedynie pliki graficzne, lecz komponenty odpowiadające za jego funkcjonalność.

Wszystkie przytoczone tu etapy mają miejsce w ekosystemie przyrodniczym, ale mają także swoje analogie w ekosystemie cyfrowym. Ten z kolei jest bliższy przyrodniczemu niż mogłoby się wydawać. Gotowe elementy prefabrykowane są obecnie z powodzeniem wykorzystywane na etapie uruchamiania aplikacji i stron internetowych, ale także ich utrzymywania i rozbudowy. Większość komponentów i funkcjonalności systemów zarządzania treścią CMS jest obecnie instalowanych zgodnie z ustalonym wcześniej standardem i ma charakter prefabrykowany. Są to gotowe rozwiązania, możliwe do „sprowadzenia na plac budowy i wmurowania w podstawową konstrukcję”. Wszelkiego rodzaju wtyczki (plugin), rozszerzenia (extension) mają najczęściej charakter elementów gotowych do zaimplementowania. Mają także określoną architekturę oraz precyzyjny zakres zastosowań [Lachner et al. 2017, Sulistiyanto et al. 2021]. Są dopasowane do systemu i możliwe do instalacji – stanowią integralną część systemu. Nie są one tworzone od podstaw, chyba że mają spełniać innowacyjne, niespotykane dotychczas funkcje, lub wymagają tego postanowienia licencyjne. Cyfrowy ekosystem jest zatem obecnie w dużej mierze zbudowany z prefabrykatów i nie są to jedynie pliki graficzne, lecz komponenty odpowiadające za jego funkcjonalność. Strony internetowe obiektów turystyki wiejskiej oraz agroturystyczne nie stanowią tu wyjątku i są także w dużej mierze wykonywane z zastosowaniem elementów prefabrykowanych. Badania ujawniły, że elementy te można podzielić na:

prefabrykaty techniczne, w tym komponenty systemu zarządzania treścią oraz
prefabrykaty graficzne, w tym rustykalne formy cyberfolkloru.

Ponadto poczynione obserwacje pozwalają wnioskować, że folklorystyczne akcenty nie zanikły całkowicie wraz z postępującą „komponentyzacją”, tj. rosnącą rolą gotowych, prefabrykowanych komponentów technicznych i graficznych, co można ocenić jako zjawisko pozytywne w kontekście zachowania (cyfrowego) dziedzictwa kulturowego i tożsamości lokalnej.

Czytaj także: Cyfrowe dziedzictwo kulturowe powinno mieć szansę zaistnieć w strategiach rozwoju regionalnego, podobnie jak „klasyczne formy dziedzictwa kulturowego”, utożsamiane najczęściej z obiektami sakralnymi, kulinariami, rzemiosłem oraz tradycjami i zwyczajami ludowymi… [więcej]

Źródła

Lachner, F., Fincke, F., Butz, A. (2017). UX Metrics: Deriving Country-Specific Usage Patterns of a Website Plug-In from Web Analytics. In: Bernhaupt, R., Dalvi, G., Joshi, A., K. Balkrishan, D., O’Neill, J., Winckler, M. (eds) Human-Computer Interaction – INTERACT 2017. INTERACT 2017. Lecture Notes in Computer Science, vol 10515. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-67687-6_11
Lee, Y. C., Solihin, W., Eastman, C. M. (2019). The Mechanism and Challenges of Validating a Building Information Model regarding data exchange standards. Automation in Construction, 100, 118-128. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2018.12.025
Metz, T. (2017). Agent-Based Modeling (ABM). In: Jäckle, S. (eds) Neue Trends in den Sozialwissenschaften. Springer VS, Wiesbaden. https://doi.org/10.1007/978-3-658-17189-6_2
Sulistiyanto, M., Saprudin, U., Sutomo, B., & Hartono, T. B. (2021). Pendampingan Pembuatan Website Menggunakan Content Management System & Plugin bagi Mahasiwa Manajemen Haji dan Umroh Institut Agama Islam Negeri Metro. Ilmu Komputer untuk Masyarakat, 2(2). https://www.usenix.org/conference/usenixsecurity22/presentation/kasturi