Cyfrowe dziedzictwo kulturowe na szlaku turystycznym
W erze dynamicznych zmian technologicznych i postępującej cyfryzacji coraz częściej pojawiają się pytania o to, jak chronić i promować dziedzictwo cyfrowe. Czy historie polskich komputerów, konsol, gier wideo oraz przemysłu elektronicznego nie zasługują na podobną uwagę jak tradycyjne zabytki kultury? Odpowiedzi na to pytanie szukają autorzy artykułu naukowego pt. „Ochrona i promocja polskiego dziedzictwa technologicznego na Turystycznym Szlaku Cyfrowego Dziedzictwa Kulturowego: koncepcja, kryteria i możliwości rozwoju”.
Opublikowano: Król, K., Bazarnik, Ł., Niedziółka, A., Dziatkiewicz, Ł. (2025). Protecting and promoting Polish technological heritage with the tourist trail of digital cultural heritage: concept, criteria, and growth potential. Scientific Papers of Silesian University of Technology – Organization and Management Series, 221, 291-314. DOI: 10.29119/1641-3466.2025.221.16
To pierwszy w Polsce tak kompleksowy projekt koncepcyjny, który proponuje utworzenie Turystycznego Szlaku Cyfrowego Dziedzictwa Kulturowego. W artykule przedstawiono wizję tematycznego szlaku obejmującego muzea, dawne zakłady produkcyjne, ośrodki badawcze oraz miejsca pamięci związane z historią informatyki i elektroniki w Polsce. Autorzy nie tylko identyfikują te lokalizacje, ale również formułują kryteria ich doboru i propozycje promocji, które mogą obejmować tablice informacyjne, aplikacje mobilne oraz wirtualne rekonstrukcje, ale także grywalizację.
Innowacyjność koncepcji opiera się na trzech kluczowych założeniach. Po pierwsze, dziedzictwo cyfrowe, obejmujące zarówno sprzęt, jak i oprogramowanie, może być podstawą atrakcyjnego produktu turystycznego. Podobnie jak istnieją szlaki architektury drewnianej czy dziedzictwa kulinarnego, tak i szlak cyfrowy może opowiadać historię technologii, inspirując kolejne pokolenia i wspierając turystykę kulturową.
Dziedzictwo cyfrowe obejmujące zarówno sprzęt, jak i oprogramowanie może być podstawą atrakcyjnego produktu turystycznego.
Po drugie, autorzy podejmują temat muzealnictwa technologicznego, jego potencjału edukacyjnego, problemów z finansowaniem, ograniczeń lokalowych oraz różnic między muzeami publicznymi a prywatnymi. Artykuł podkreśla rolę muzeów interaktywnych, umożliwiających kontakt z działającym sprzętem z lat 80. i 90., jako unikalnej formy doświadczenia kulturowego.
Zaproponowany szlak uwzględnia miejsca już nieistniejące fizycznie, ale zachowane w pamięci społeczności użytkowników rtero i/lub upamiętnione w przestrzeni publicznej za pomocą pomników czy też tablic informacyjnych. To podejście wpisuje się w kompleksowe strategie ochrony dziedzictwa niematerialnego i utraconego.
W artykule można znaleźć m.in.:
- porównanie istniejących turystycznych szlaków tematycznych z proponowanym szlakiem cyfrowym,
- mapę kilkudziesięciu lokalizacji w całej Polsce – od skweru Elwro we Wrocławiu, przez Telpod w Krakowie, po Radmor w Gdyni,
- zestawienie muzeów, sal gier arcade i ośrodków edukacyjnych,
- propozycje narzędzi informacyjnych i promocyjnych, w tym aplikacji mobilnych i kodów QR,
- analizę roli gier retro i urządzeń arcade w narracji o cyfrowym dziedzictwie.
Publikacja ta stanowi istotny wkład w rozwój interdyscyplinarnego podejścia do ochrony dziedzictwa technologicznego w Polsce. Łączy w sobie perspektywy nauk społecznych, muzealnictwa, historii techniki i turystyki kulturowej. Autorzy prezentują nową koncepcję, która może stać się inspiracją dla instytucji kultury, samorządów i organizacji pozarządowych działających na styku technologii i tożsamości kulturowej.
#urk #projekt #zarzadzanieurk #RID #nauka #LaboCDeK
Dofinansowano ze środków Ministra Nauki w ramach Programu „Regionalna inicjatywa doskonałości”, umowa nr: RID/SP/0039/2024/01, kwota dofinansowania: 6 187 000,00 zł, okres realizacji 2024–2027.