Rola klubów mikrokomputerowych w kształceniu i wychowaniu młodzieży w latach 80. XX wieku w Polsce: analiza retrospektywna*
Wielu klubowiczów miało niemałe ambicje. Sponsorzy i opiekunowie klubów nie chcieli, aby miejsca te kojarzone były z salonami do gier. Starano się, aby zamiast na gry uwagę dzieci kierować na poznawanie podstaw informatyki i elektroniki, opanowanie języków programowania oraz samodzielne „układanie programów komputerowych”.
Na podstawie artykułu:
Król, K. (2022). The Role of Microcomputer Clubs in the Education of the Polish Youth in the 1980s: A Retrospective Analysis. Educ. Sci., 12(3), 150. https://doi.org/10.3390/educsci12030150
Większość literatury naukowej na temat edukacji informatycznej poświęcona jest perspektywom na przyszłość – nowoczesnym technologiom i trendom w nauczaniu, uczeniu się i nauczaniu wspomaganym technologią (obecnie i w przyszłości), społeczno-edukacyjnym perspektywom wychowania dzieci i młodzieży, nowoczesnym technikom, modelom i narzędziom edukacyjnym, w tym kształceniu na odległość. Mniej uwagi przykłada się analizie historycznej występowania pewnych zjawisk, które miały istotne znaczenie w wychowaniu i edukowaniu młodzieży.
Szeroko pojęte kształcenie informatyczne ma swoje początki, które dają świadectwo przebytej dotychczas ścieżce rozwoju.
Stwarza to pewną lukę badawczą, w której umiejscowić można m.in. działalność klubów mikrokomputerowych w Polsce lat 80. XX wieku. W tamtym czasie, w warunkach centralnie sterowanej gospodarki nakazowo-rozdzielczej, jeszcze przed transformacją ustrojową, która nastąpiła dopiero w 1989 roku, kluby mikrokomputerowe były miejscem kształtowania się kultury młodzieżowej i odskocznią od szarej rzeczywistości Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL). Ideą zakładania klubów mikrokomputerowych było edukowanie i integracja użytkowników komputerów, umożliwienie im nauki, wymiany doświadczeń, sprzętu i oprogramowania, a także prezentowanie zastosowań komputera jako narzędzia pracy w domu i w szkole. Można postawić tezę, że nauczanie technologii informatycznych i informacyjnych rozpoczęło się w Polsce w klubach mikrokomputerowych. Warto zatem głębiej przeanalizować rolę, jaką spełniały kluby mikrokomputerowe w Polsce, ale także w innych krajach świata w XX wieku.
W szarej rzeczywistości Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) lat 80. posiadanie komputera w domu było czymś „magicznym”.
Działalność klubowa była charakterystyczna dla Polski lat 80. XX wieku, kiedy to różnego rodzaju kluby osiedlowe, świetlicowe i zakładowe powstawały, aby integrować lokalne społeczności. W klubach mikrokomputerowych nauczano obsługi komputera i budowy systemu komputerowego – głównym zadaniem klubów było szerzenie edukacji informatycznej wśród młodzieży, gromadzenie i popularyzacja informacji na temat informatyki oraz jej zastosowań, a także tworzenie programów mikrokomputerowych powszechnego użytku, a do tego potrzebny był sprzęt i oprogramowanie. Tymczasem wiele z takich placówek w swoich początkach nie miało własnego sprzętu. Młodzież i opiekunowie klubów swoją działalność nierzadko opierali na dyskusjach, lekturze prasy i literatury branżowej oraz atrapach prawdziwych urządzeń bądź symulacjach działania takich urządzeń. Naukę języków programowania bez użycia komputera określano wtedy nauką „na sucho”. Dlatego też w klubach mikrokomputerowych często pozostawały najwytrwalsze osoby, które były zainteresowane rozwijaniem swojej pasji, a nie tylko chwilą rozrywki przy grze komputerowej.
Rycina 1. Od lewej: pracownia komputerowa klubu MERIZAP (Ostrów Wielkopolski, rok 1987). Otwarcie klubu mikrokomputerowego „Bajtek” w Bytomiu (rok 1987). Źródło: Bajtek*
Niepowtarzalnym źródłem informacji o działalności klubów mikrokomputerowych w Polsce w latach 80. XX wieku jest czasopismo Bajtek. Czasopismo to było jednym z pierwszych wysokonakładowych pism informatycznych w Polsce, które szybko zdobyło popularność. Wydawano je w latach 1985-1996 i w latach swojej świetności cieszyło się dużym zainteresowaniem pasjonatów komputeryzacji. Wynikało to między innymi z faktu, że wielu czytelników polskiej prasy komputerowej nie posiadało komputera i pragnęło „przynajmniej otrzeć się o nowoczesność i światowe trendy”. Obecnie czasopismo Bajtek stanowi pewnego rodzaju symbol „raczkującej komputeryzacji” w Polsce lat 80. XX wieku.
Zapraszam do lektury artykułu pt.: Rola klubów mikrokomputerowych w kształceniu i wychowaniu młodzieży w latach 80. XX wieku w Polsce: analiza retrospektywna. Artykuł w całości opublikowano w czasopiśmie naukowym Education Sciences.
Król, K. (2022). The Role of Microcomputer Clubs in the Education of the Polish Youth in the 1980s: A Retrospective Analysis. Educ. Sci., 12(3), 150. https://doi.org/10.3390/educsci12030150
Artykuł powstał w ramach projektu „Cyfrowe dziedzictwo kulturowe obszarów wiejskich” (2021/05/X/HS3/00859) finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.
Abstrakt: Polskie placówki edukacyjne, w szczególności na poziomie kształcenia podstawowego i średniego, w zdecydowanej większości nie były w latach 80. XX wieku wyposażone w komputery. Wynikało to przede wszystkim z braku środków finansowych i wykwalifikowanej kadry, zdolnej obsługiwać sprzęt komputerowy. W konsekwencji w pierwszej połowie lat 80. pierwsze kontakty młodzieży z komputerem, w tym nauka obsługi, nauka serwisowania sprzętu oraz programowania miały miejsce poza murami szkół. W wielu przypadkach nieformalne grupy pasjonatów skupione wokół jednego komputera dawały początek klubom mikrokomputerowym, których przybywało w Polsce w latach 80. lawinowo. Celem pracy jest ukazanie roli, jaką spełniały kluby mikrokomputerowe w wychowaniu młodzieży oraz edukacji informatycznej w latach 80. XX wieku w Polsce na tle innych krajów świata. Podstawą wnioskowania w tej pracy jest kwerenda literatury przedmiotu. Analizie poddano zasoby udostępniane w Internet Archive w kolekcji „The Computer Magazine Archives”. Badaniom poddano treści opublikowane w czasopiśmie Bajtek. Wykazano, że pierwszy kontakt z komputerem w latach 80. XX wieku w Polsce młodzież miała głównie w placówkach pozaszkolnych, przede wszystkim w klubach mikrokomputerowych. Tam też swoje początki miało nauczanie technologii informatycznych i informacyjnych w Polsce. Kluby mikrokomputerowe spełniały nie tylko funkcję edukacyjną, ale także wychowawczą, socjalizującą i kształtującą postawy.
Zastrzeżenie. Wszystkie wyżej wymienione znaki towarowe należą do swoich (odpowiednich) właścicieli. Nazwy firm i produktów użyte w tym opracowaniu służą wyłącznie do celów identyfikacyjnych.
Disclaimer. All trademarks and registered trademarks mentioned herein are the property of their respective owners. The company and product names used in this document are for identification purposes only.
*The source of the figures: Internet Archive (https://archive.org). Access to the Internet Archive’s Collections is provided at no cost and is granted for scholarship and research purposes only.