Szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego

Szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego

Komputery w Polsce

Szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego

Turystyczny szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce (Towards a Digital Cultural Heritage Trail in Poland). Autor: dr Karol Król (Laboratorium Cyfrowego Dziedzictwa Kulturowego UR w Krakowie). Opracowano w ramach projektu pt. Mapowanie muzeów cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce (DigiMap) w ramach RID nr K/658/2024/WRE (https://rid.urk.edu.pl/).

Pomimo tego, że na całym świecie cyfrowe dziedzictwo kulturowe cieszy się rosnącym zainteresowaniem, wciąż pozostaje wiele do zrobienia w zakresie promocji, edukacji, dokumentowania i zachowania od utracenia cyfrowych artefaktów, zarówno sprzętu, jak i oprogramowania. Także w Polsce przybywa placówek, które udostępniają archaiczny sprzęt cyfrowy, ale także miejsc upamiętniających historię polskiej komputeryzacji, np. Skwer ELWRO.

W większości przypadków są to inicjatywy oddolne. Miejsca te są tworzone przez prywatnych kolekcjonerów, pasjonatów retrocomputingu i retrogamingu. Rozproszenie działań oddolnych i ich niepowtarzalny, indywidualny charakter utrudnia utworzenie i prowadzenie skonsolidowanego wykazu muzeów cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce. Pojawiają się nowe placówki, inna zaś kończą swoją działalność, jak np. projekt Smocze Muzeum 1.0. zakończony dnia 6.10.2024 (Stowarzyszenie Miłośników Oldschoolowych Komputerów SMOK w Opolu).

Dr Karol Król: „Podobnie jak istnieją w Polsce szlaki architektury drewnianej, szlaki kościołów drewnianych czy szlaki kulinarne, powinien istnieć także szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego.”

Badania pokazały, że osoby odwiedzające Muzeum Elektroniki w Krakowie są zainteresowane nie tylko tym, jak wyglądał i działał archaiczny sprzęt. Są także ciekawe, co jest w środku takich urządzeń. Na podstawie wizyt studyjnych, analizy ministerialnego wykazu muzeów oraz Państwowego Rejestru Muzeów, a także literatury i źródeł internetowych opracowano mapę i wykaz muzeów komputerów, elektroniki, konsol, arcade i pinball.

Mapowanie muzeów ujawniło potencjalną niszę rynkową

W południowo-wschodniej części kraju nie odnotowano żadnego muzeum cyfrowego dziedzictwa, które występowałoby w materiałach publicystycznych i/lub przestrzeni medialnej. Opracowane wykaz i mapa (ryc. 1) stanowią przyczynek do dalszych prac, które pozwolą utworzyć bardziej kompleksową listę miejsc, które powinny się znaleźć na „Turystycznym szlaku cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce.”

Jeśli wiesz o istnieniu muzeum retrogamingu i retrocomputingu lub innego miejsca upamiętniającego historię polskiej techniki i informatyki, a nie znajduje się ono w poniższym wykazie, proszę powiadom mnie o tym – k.krol{małpa}onet.com.pl. Wykaz jest aktualizowany. Za ewentualne błędy z góry przepraszam. Proszę powiadom mnie o tym – k.krol{małpa}onet.com.pl

mapa-muzeowRycina 1. Turystyczny szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego. Opracowanie: Karol Król (aktualizacja: 6.07.2024)

Szczegółowy wykaz miejsc

INFORMACJA: W 2024 roku pojawiły się w przestrzeni medialnej zapowiedzi otwarcia kolejnych muzeów komputerów i elektroniki, np. w Łodzi. Inne placówki miały już swoje oficjalne otwarcie, np. Muzeum Elektroniki w Chorzowie lub Warsaw Arcade Museum. Jednocześnie, szereg placówek boryka się z „problemami natury organizacyjnej”, np. Muzeum Zabawek i Gier Komputerowych w Zakopanem, projekt Smocze Muzeum 1.0. w Opolu czy też Apple Muzeum Polska. W konsekwencji, wykaz miejsc zmienia się dynamicznie (6.10.2024).

The Tourist Trail of Digital Cultural Heritage in Poland

Województwo małopolskie
1. RetroManiak – Muzeum Zabawek i Gier Komputerowych, Zakopane (Museum of Toys and Computer Games RetroManiak) [zamknięte na stałe]
2. Muzeum Elektroniki w Krakowie (Museum of Electronics in Kraków)
3. Kraków Pinball Museum
4. Kraków Arcade Museum
5. Muzeum Inżynierii i Techniki w Krakowie (Museum of Engineering and Technology in Kraków)

Województwo śląskie
6. Muzeum Historii Komputerów i Informatyki w Katowicach (Museum of the History of Computers and IT in Katowice)
7. Muzeum Elektroniki w Chorzowie (Museum of Electronics in Chorzów)
8. FunHouse Katowice

Województwo opolskie
9. Klubowe muzeum retro komputerów, gier i demosceny w Opolu (Club Museum of Retrocomputers, Games, and Demoscene). Projekt Smocze Muzeum 1.0. zakończony dnia 6.10.2024 po 4 latach funkcjonowania (ogłoszone przez Stowarzyszenie Miłośników Oldschoolowych Komputerów SMOK).

Województwo dolnośląskie
10. Prywatne Muzeum Konsol Gier Video w Karpaczu (Private Museum of Consoles, Video Games)
11. Laboratorium Retro Komputerów i Gier w Legnicy (Laboratory of Retrocomputers and Games)
12. Muzeum Gry i Komputery Minionej Ery (Wroclaw Museum Games & Computers Of The Past Era)
13. Wirtualne Instytutowe Muzeum Komputerów Politechniki Wrocławskiej (Institute Virtual Museum of Computers of the Wrocław University of Technology)
14. Muzeum RTV PRL Unitra Kłodzko (brak własnej strony internetowej)
15. Skwer i obelisk pamiątkowy ELWRO*

Województwo łódzkie
16. Muzeum Komputerów Osobistych w Łodzi (Museum of Personal Computers in Łódź);
17. Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej EC1 w Łodzi (Centre for Comics & Interactive Narration EC1)
18. Retro Gaming Club Łódź
19. Muzeum Komputerów i Gier w Pabianicach (Museum of Computers and Games in Pabianice)

Województwo wielkopolskie
20. ATARI Muzeum in Poznań
21. Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu (Enigma Cipher Centre in Poznań)

Województwo mazowieckie
22. Milanowskie Muzeum Gier i Komputerów (Milanówek Museum of Games and Computers)
23. Interaktywne Muzeum Flipperów Pinball Station (Interactive Museum of Pinball Machines Pinball Station)
24. Warszawskie Muzeum Komputerów i Gier (Warsaw Museum of Computers and Games)
25. Apple Museum Poland**
26. Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie (National Museum of Technology in Warsaw)
27. Warszawskie Muzeum Arcade (Warsaw Arcade Museum)

Województwo kujawsko-pomorskie
28. Muzeum Uniwersyteckie UMK w Toruniu (IT Museum of the Nicolaus Copernicus University)
29. Muzeum Konsol i Gier Wideo w Bydgoszczy (Museum of Consoles and Games in Bydgoszcz)

Województwo zachodnio-pomorskie
30. Cyfrozaury. Komputery z poprzedniej epoki, Szczecin (Digisaurs. Computers from the Previous Era)

Województwo pomorskie
31. Flipper Stacja Gdańsk – Pinball & Arcade Games Room (Interactive Museum of Games and Pinball Machines)
32. PIXELMANIA, Władysławowo

Województwo warmińsko-mazurskie
33. Arcade Classics Muzeum w Elblągu. Museum of 1990s Video Games in Elbląg

Województwo podlaskie
34. Sokólskie Muzeum Gier Retromania (Sokółka Museum of Games Retromania)
35. Muzeum Gier i Technologii w Białymstoku (otwarte 19.10.2024)

* Skwer nie jest placówką muzealną, ale „upamiętnia przedsiębiorstwo, którego komputery utorowały rozwój informatyki w Polsce w drugiej połowie XX wieku” [elwrowcy.pl]
** Zmiana lokalizacji; muzeum w reorganizacji.

Gdzie jest najwięcej muzeów retrocomputingu i retrogamingu?

Łącznie zidentyfikowano 34 miejsca [stan z 8.09.2024, obecnie 33 miejsca, 14.10.2024], w tym muzea i instytucje para muzealne, związane z ochroną i zachowaniem od utracenia artefaktów cyfrowego dziedzictwa kulturowego, które występują w opracowaniach publikowanych oraz w przestrzeni publicznej i medialnej. Najwięcej miejsc związanych z cyfrowym dziedzictwem kulturowym odnotowano w aglomeracjach miejskich, tj. krakowskiej, warszawskiej, ale także łódzkiej. Najwięcej muzeów cyfrowego dziedzictwa kulturowego jest zlokalizowanych w województwach: małopolskim, dolnośląskim, łódzkim i mazowieckim. Ich lokalizacja wytycza szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego, którego umowny przebieg rozpoczyna się w południowej Polsce, a kończy na Pomorzu.

Właściciele prywatnego muzeum cyfrowego dziedzictwa kulturowego obawiają się, że jako muzeum państwowe utraciliby niezależność decydowania o kształcie wystawy, a także o eksponatach, które posiadają.

Prywatne muzea retrogamingu i retrocomputingu prowadzą przede wszystkim przedsiębiorcy-pasjonaci. Zdaniem niektórych: „Nie mamy aspiracji prowadzić muzeum w rozumieniu formalnym, ustawowym, nawet kosztem dotacji państwowych, które moglibyśmy otrzymywać. Mogłoby to sprawić, że utracimy suwerenność i decyzyjność, zarówno jako kuratorzy muzeum, jak i niezależni przedsiębiorcy. Ponadto zniechęca nas rozbudowany aparat biurokratyczny, który nadzoruje muzea w Polsce.”

Turystyczny szlak dziedzictwa cyfrowego

Wykaz tabelaryczny oraz mapa obrazująca rozlokowanie muzeów cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce, to według najlepszej wiedzy autora, kompletne źródło informacji o prawdopodobnie wszystkich placówkach tego typu w Polsce (stan na 6.07.2024). Wykaz jest aktualizowany.

Jeśli wiesz o istnieniu muzeum retrogamingu i retrocomputingu, a nie znajduje się ono w poniższym wykazie, proszę powiadom mnie o tym – k.krol{małpa}onet.com.pl

Nie tylko gry i komputery

Miejsca przedstawione na mapie składają się na „Turystyczny szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego”. Zdaniem autora badań, podobnie jak istnieją szlaki architektury drewnianej, szlaki kościołów drewnianych czy szlaki kulinarne, powinien istnieć także szlak cyfrowego dziedzictwa kulturowego. Jednak nie powinien on uwzględniać tylko muzeów gier i komputerów (sprzętu cyfrowego). Szlak ten powinien uwzględniać także miejsca upamiętniające rozwój polskiej myśli komputerowej, jak przykładowo skwer ELWRO we Wrocławiu. Opracowane wykaz i mapa stanowią zatem przyczynek do dalszych prac, które pozwolą utworzyć bardziej kompleksową listę miejsc, które powinny znaleźć się na „Turystycznym szlaku cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce”.

Turystyczny Szlak Cyfrowego Dziedzictwa Kulturowego w wersji interaktywnej:

Zredagował: Karol Król. Wizyty studyjne zrealizowano w ramach projektu pt. Mapowanie muzeów cyfrowego dziedzictwa kulturowego w Polsce (DigiMap), RID nr K/658/2024/WRE.

Wizyty studyjne

One comment

  1. Pingback: Otwarcie Muzeum Elektroniki w Chorzowie – RuralStrateg

Comments are closed.

Skip to content