Satyra na komputer

W połowie lat 80. ubiegłego wieku na polskim rynku wydawniczym pojawiły się pierwsze wysokonakładowe czasopisma informatyczne. Bajtek, IKS czy też mikroKLAN były odpowiedzią na oczekiwania osób poszukujących informacji o komputerach i ich oprogramowaniu.

Źródło: IKS 2/1986, s. 29 (Internet Archive).

Zainteresowanie mikrokomputerami pojawiło się w Polsce dość nagle, chociaż początkiem lat 80. XX wieku były one w Polsce trudno dostępne. Świat maszyn matematycznych wydawał się wtedy sterylny i niedostępny – „Za szklanymi drzwiami zakładów ELWRO w białych fartuchach krzątali się kapłani elektronicznej techniki obliczeniowej. Wyobraźnia podpowiadała, że tak będzie wyglądać przyszłość…” [Cetera 2016, s. 12]. Nieliczne egzemplarze, najczęściej ZX Spectrum, Atari i Commodore, docierały do Polski głównie prywatnymi kanałami. Były także możliwe do zakupienia w sieci sklepów PEWEX. Dla ówczesnej polskiej młodzieży sukcesem było posiadanie mikrokomputera z pamięcią zewnętrzną w postaci kasety magnetofonowej.

Lektura czasopisma informatycznego wydawanego w latach 80. ubiegłego wieku jest niczym podróż w czasie do innej rzeczywistości [Cetera 2016].

Te słabo wyposażone urządzenia, nierzadko pozbawione polskiego oprogramowania, nastręczały użytkownikom sporo kłopotów. Problemy związane z oprogramowaniem i usterki techniczne były łatwiejsze do usunięcia po lekturze poradników publikowanych w czasopismach branżowych. Periodyki, takie jak Bajtek czy IKS – Informatyka, Komputery, Systemy (IKS) pozwalały zapoznać się z komputerem poprzez lekturę artykułów branżowych [Cetera 2016].

Źródło: IKS 2/1986, s. 2; IKS 4/1986, s. 21 (Internet Archive).

Komiksy o komputerach?

W latach 80. XX wieku możliwości tworzenia atrakcyjnych elementów graficznych były ograniczone. W polskich czasopismach wciąż przeważały materiały czarno-białe drukowane na papierze stosunkowo słabej jakości. W konsekwencji ładunek treści specjalistycznych był nierzadko „rozładowywany” przy pomocy rysunków satyrycznych. Przykładowo, głównym rysownikiem (grafikiem) w czasopiśmie IKS był Michał Przybyłowski, a następnie Julian Puchalski. Według danych źródłowych, M. Przybyłowski opublikował 20 rysunków satyrycznych, a J. Puchalski – 14 [Cetera 2016, s. 144]. Karykatury gościły także na łamach innych czasopism, również Bajtka. Ich autorem był Andrzej Podulka.

Źródło: IKS 4/1986, s. 24; IKS 7/1986, s. 19 (Internet Archive).

Źródło: IKS 3/1986, s. 32; IKS nr 3/1987, s. 32 (Internet Archive).

Źródło: Bajtek 4/1985, s. 6, s. 30. (Internet Archive).

W latach 1986-87 w czasopiśmie IKS opublikowano stosunkowo dużo rysunków satyrycznych. Wydaje się jednak, że w roku 1988 liczba „grafik komiksowych” zmniejszyła się, a czasopismo zwiększyło swój techniczny, inżynierski wydźwięk. Pojawiło się także więcej wywiadów i relacji związanych ze strukturami wojska polskiego. W tym miejscu warto przypomnieć, że Żołnierz Wolności był dziennikiem, który wspierał stan wojenny i jako organ wojskowy pełnił funkcję propagandowej tuby ówczesnej władzy (czasopismo IKS było dodatkiem do Żołnierza Wolności*) [Cetera 2016].

Źródło: Bajtek nr 3/1985, s. 4, 6 (Internet Archive).

*Ze stopki redakcyjnej: IKS Informatyka, komputery, Systemy (ISSN 0860-2794) – miesięcznik, dodatek Żołnierza Wolności, redagowali: Wiesław Cetera (kierownik zespołu), Ryszard Rogoń. Redakcja mieściła się w Warszawie przy ul. Grzybowskiej 77. Czasopismo było wydawane nakładem Wydawnictwa „Czasopisma Wojskowe”. Fotoskład i druk rotograwiurowy wykonywano w Wojskowych Zakładach Graficznych im. gen. dyw. A. Zawadzkiego [IKS 3/1986, s. 32]. W numarze IKS 3/1987 (11) przeczytać można, że stałymi współpracownikami IKS byli: Włodzimierz Gogołek, Krzysztof Mamcarz, Ireneusz Miernik, Janusz Miller, Michał Przybyłowski i Jacek Szaniawski.

Źródła

Bajtek (1985). Nr 4, s. 6, s. 30. https://archive.org/details/bajtek_85_04/mode/2up
Cetera, W. (2016). IKS – Informatyka, Komputery, Systemy 1986–1989. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.