Krótka kariera „Wodnika”

Krótka kariera „Wodnika”

Hardware History

Krótka kariera „Wodnika”

Mattel Aquarius („Wodnik”) był komputerem domowym z charakterystycznymi niebieskimi, gumowymi klawiszami. Komputer wyróżniał się „wodoodpornym i nieco zabawkowym wyglądem”. Produkcja Aquariusa rozpoczęła się w czerwcu 1983 roku i zakończyła już w październiku tego samego roku!

Obecnie znak firmowy Mattel kojarzy się głównie z zabawkami dla dzieci, przede wszystkim z lalką Barbie i samochodzikami Hot Wheels. Jednak w latach 80. ubiegłego wieku firma zdecydowała się zaryzykować próbując zdobyć przyczółek w rozwijającej się branży domowych systemów komputerowych.

W 1983 roku firma Mattel wkroczyła na „zatłoczony rynek” komputerów domowych ze swoim „Wodnikiem” (ryc. 1). Aquarius był niskobudżetowym, pozbawionym dodatków system komputerowym, który wyposażono w gumową klawiaturę typu „chiclet”, 4K RAM, mikroprocesor Z-80A i Microsoft Basic rezydujący w ROM. W zestawie był także 10-calowy kabel wideo, przełącznik TV, zasilacz oraz dwie instrukcje obsługi. Konsola komputerowa Aquarius (the Aquarius computer console) kosztowała od 100 do 160 USD, w zależności od punktu sprzedaży [Linzmayer i Ahl 1983].

Mattel Aquarius Rycina 1. The Mattel Aquarius, an 8-bit computer that was first released in 1983 (public domain).

W rzeczywistości firma Mattel nie zaprojektowała komputera Aquarius, jedynie zakupiła do niego prawa od Radofin Electronics Far East z Hongkongu i zaczęła ją sprzedawać w Stanach Zjednoczonych jako Aquarius Home Computer System [Aquarius 2020, Steenoven 2020].

Przyczyny porażki

Aquarius był wyposażony w mikroprocesor Zilog Z-80A, który był montowany w wielu innych komputerach w tamtym czasie. Komputer posiadał „dietetyczną wersję” Microsoft Basic, co umożliwiało uruchamianie gier, a także innego oprogramowania. Ponadto był wyposażony w klawiaturę typu „chicklet” (tzw. klawiatura wyspowa) z (zaledwie) 48 klawiszami i jednogłosowy generator tonów dla dźwięku (1 channel tone generator). Oprogramowanie dla Mattel Aquarius było dostępne na kartridżach (cartridge) i kasetach magnetofonowych (cassette tape), przy czym większość oprogramowania na kasetach wymagała 16K RAM [Steenoven 2020].

Wodnik miał być komputerem domowym do poważniejszych zastosowań, jednak ograniczenia techniczne skutecznie utrudniały swobodne korzystanie z FinForm, tj. arkusza kalkulacyjnego oraz FileForm tj. edytora tekstu.

Projektanci Aquariusa mieli nadzieję, że uda im się połączyć konsolę do gier z komputerem domowym, lecz im się to nie udało. Komputer wyposażono w 4K RAM-u, ale w rzeczywistości do dyspozycji użytkownika było jedynie 1,7 K pamięci. Było to mało, zwłaszcza w porównaniu z konkurencją. W konsekwencji praca z edytorem tekstu FileForm, który firma Mattel sprzedawała na kartridżu, była mało komfortowa [Klooster 2020]. Owszem, możliwa była rozbudowa komputera o dodatkową pamięć, lecz była ona stosunkowo droga. Niewielkie możliwości obliczeniowe Wodnika nie dawały mu przewagi konkurencyjnej. Wręcz przeciwnie, programiści Mattel nazwali go „komputerem na miarę lat siedemdziesiątych” [Steenoven 2020].

Fiasko sprzedaży Aquariusa było tak duże, że zaprzestano jego produkcji niemal natychmiast po tym, jak trafił na półki sklepowe.

Aby umożliwić szybką rozbudowę komputera do dyspozycji użytkowników oddano tzw. Mini Expander (za dodatkową opłatą). Mini Expander pozwalał korzystać z dwóch „wkładów rozszerzających” jednocześnie, np. pamięci RAM (4K and 16K RAM memory cartridges) oraz gry komputerowej. Ponadto Mini Expander posiadał dwa dodatkowe kanały dźwiękowe i dwa kontrolery do gier podobne do tych z konsoli Intellivision (konsola do gier firmy Mattel). Wszystko to sprawiało, że koszt zakupu w pełni funkcjonalnego zestawu Mattel Aquarius był znacznie większy niż koszt zakupu konkurencyjnego ZX Spectrum. Firma Mattel Electronics przyznała później, że było to częścią strategii sprzedaży – sprzedaż samego Wodnika, nawet poniżej kosztów produkcji i zarabianie na rozszerzeniach i grach [Klooster 2020].

Mattel Aquarius Rycina 2. Zestaw komputerowy Mattel Aquarius (CC BY-SA 3.0).

Niewygodna klawiatura

Klawiatura była oryginalna, z gumowymi klawiszami, jednak była też stosunkowo mała i niewygodna w obsłudze. Wprowadzanie tekstu przy pomocy gumowych klawiszy wymagało więcej wprawy niż w przypadku np. ZX Spectrum. Ponadto klawiatura Wodnika była podatna na tzw. odbijanie klawiszy, tzn. jedno naciśnięcie klawisza powodowało wielokrotną reakcję komputera. Pewną niedogodnością było także usytuowanie klawisza spacji. Zamiast tradycyjnego położenia, tj. w środkowej części dolnego rzędu klawiszy, spacja znajdowała się w lewym dolnym rogu klawiatury i była stosunkowo mała [Linzmayer i Ahl 1983].

Klawiatura wyspowa typu „chicklet” zbudowana była z klawiszy w kształcie małych kwadratów z zaokrąglonymi narożnikami, wyglądających jak drażetki do żucia „Chiclets” firmy Cadbury.

Ograniczenia graficzne

Ponieważ Aquarius nie dawał możliwości programowania grafiki utworzono zestaw obiektów niezbędnych do tworzenia gier, który zawierał różne animacje i elementy tła – oprócz alfabetu i cyfr obejmował postacie w ruchu, eksplozje i różne kształty geometryczne. Wciąż jednak ograniczenia graficzne Wodnika były dużo większe niż innych systemów komputerowych.

Podsumowanie

Aquarius rozczarowywał nie tylko jako komputer domowy, ale także jako konsola do gier. Zbierał negatywne recenzje zarówno od użytkowników, jak i przedstawicieli branży [Ahl 1985]. Ponadto możliwości graficzne komputera były ograniczone, chociaż na kartridżach wydano kilka udanych gier [Klooster 2020].
Szacuje się, że na całym świecie sprzedano mniej niż 20 000 komputerów Aquarius, podczas gdy firma spodziewała się sprzedać około 100 000 egzemplarzy [Klooster 2020]. Ten krótki epizod w historii komputerów osobistych oraz relatywnie niewielka liczba wyprodukowanych i sprzedanych egzemplarzy sprawiły, że Mattel Aquarius wzbudza obecnie duże zainteresowanie kolekcjonerów.

Źródła

2 Comments

  1. Pingback: Semigrafika, cyfrowe prefabrykaty i elektryczna kredka – Digital Heritage

  2. Pingback: Familia komputerów TRS-80 – Digital Heritage

Comments are closed.

Skip to content